Analiza e rrjetit të vendbanimeve të Komunës së Suharekës në Kosovë

• Author: Ideal Kabashi
• Position: Gjimnazi 'Jeta e Re', Suharekë ? Kosovë
• Pages: 26-41

26

Vol. 4 No.3

January, 2019

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Graz-Austria

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Analiza e rrjetit të vendbanimeve të Komunës së Suharekës në Kosovë

MSc. Ideal Kabashi

Gjimnazi “Jeta e Re”, Suharekë – Kosovë

Abstrakt

Organizimi hapësinor dhe funksional i vendbanimeve paraqet një proces shumë

të rëndësishëm, për zhvillimin socio-ekonomik, duke ndikuar në formën e jetës së

banorëve të një hapësire. Përmes kët punimi pretendohet të bëhet një pasqyrim

më i qartë dhe një analizë sipërfaqësore, e rrjetit të vendbanimeve për hapësirën e

Komunës së Suharekës në Kosovë.

Studimi do të bazohet në analizën demografi ke të vendbanimeve, shpërndarjen

hapësinore, dendësinë e vendbanimeve, distancën ndërmjet tyre, strukturën e

vendbanimeve sipas madhësisë dhe tipizimin e tyre sipas funksioneve.

Duke u bazuar në këto analiza, punimi ynë synon të identifi koj të metat në organizimin

hapësinor dhe funksional të vendbanimeve dhe duke propozuar ndryshime eventuale

të arrihen shërbime dhe oferta më të mira për qytetarët.

Fjalët kyçe: rrjeti i vendbanimeve, urbanizimi, vendbanime rurale, shpërndarje

hapësinore.

Karakteristikat e përgjithshme të popullimit

Evoluimi i numrit të popullsisë në këtë komunë është determinuar nga shumë

faktorë, si zhvillimet historike, kushtet ekonomike e sociale, ato shëndetësore e

higjienike, që kanë shkaktuar mortalitet të lartë gjatë gjithë zhvillimit historik, por

kur kemi parasysh se edhe shkalla e natalitetit ka qenë e lartë, shtimi natyror për një

periudhë të gjatë ka qenë me intenzitet shumë të vogël të rritjes. Sidomos pas lu ës

së dytë botërore, kur si rezultat i zhvillimit të industrisë dhe zhvillimit ekonomik në

përgjithsi mortaliteti fi llon të bie dukshëm dhe popullsia fi llon një rritje me intensitet

të lartë.

Tabela nr. 1. Paraqitja e numrit të popullsisë 1953/91 në komunën e Suharekës1.

Viti i regji-

strimit 1953 1961 1971 1981 1991

Shqiptar 25492 30257 41397 55640 -

Minoritete 4057 4398 3856 3794 3308

gjithsejt 29549 34655 45253 59343 -

Burimi: J. Osmani

Të dhënat nga (tabela nr. 1.) tregojnë qartë lëvizjen e numrit të popullsisë në këtë

komunë gjatë viteve, sipas regjistrimeve të popullsisë të organizuara atë kohë nga

Jugosllavia. Vërehet që numri i popullatës shqiptare është shtuar dukshëm në

krahasim me popullsinë minoritare.

Sot për komunën e Suharekës ka të dhëna të ndryshme mbi numrin e popullsisë, që

na japin autorë e publikime të ndryshme. Në Komunën e Suharekës jetojnë 81311

banorë në 11024 familje, në 41 vendbanime, ku vetëm në qytetin e Suharekës jetojnë

1 J. Osmani, Vendbanimet e Kosoves, IV, Theranda (Suhareka), fq. (48-49), 2008, Prishtinë.

27

Vol. 4 No.3

January, 2019

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Graz-Austria

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

15000 banorë2.

Ne vitin 2011 në komunën e Suharekës jetojnë 88126 banorë, në 43 vendbanime,

ku vetëm qyteti ka 138853. Mbi 99.5% janë popullsi shqiptare. Por sipas atlasit të

regjistrimit të popullsisë të agjensisë së statistikave të Kosovës, Suhareka ka 59722

banorë resident, të cilët jetojnë në 41 vendbanime, me dendësi mesatare prej 165.4

banorë/km², ku shumica dërmuese i takojnë zonave rurale dhe vetëm 10 m ë banorë

jetojnë në qytezën e Suharekës.

Tabela nr. 2. Paraqitja e të dhënave demografi ke 2011, në komunën e Suharekës.

Komuna Banorë Sip. në

km²

Dendë-

sia Pop.urbane Pop.rurale Nr. i vendba-

nim

Suharekë 59722 361 165,4 10422 49300 41

Burimi: ASK, Atlasi i regjistrimit të popullsisë 2011.

Nëse analizojmë lëvizjen e popullsisë gjatë periudhës nga viti 1953 deri në vitin 1981

vërehet shtim shumë i madh i popullsisë, por pastaj nga viti 1981 deri me 2011 vërehet

kjart stagnimi i shtimit të numrit të përgjithshëm të popullsisë, prej regjistrimit të vitit

1981 kur komuna numronte 59343 dhe me regjistrimin e fundit ku numri doli te jetë

59722, që shihet edhe në grafi kun.1., dhe ky stagnim u shkaktua jo vetëm si rezultat

i zvoglimit të shtimit natyror, por më shumë si rezultat i migrimeve të një numri

shumë të madh të popullsisë jasht vendit, për gjatë gjithë periudhës së viteve 90-ta,

emigrim i cila ka vazhduar edhe pas lu ës së fundit, dhe po vazhdon sot e tutje.

g

ppj

Grafi ku 1. Paraqitja e numrit të popullsisë 1953/2011 në komunën e Suharekës.

Burimi: J. Osmani dhe ASK.

Sa i përket shkallës së arsimimit kjo komunë është në nivel pak më të mirë se shumica

e komunave të Kosovës. Prej popullsisë mbi 15 vjeq rreth 5% është me arsim superior,

ndërsa rreth 23% me arsim të mesëm, një përqindje e vogël sidomos tek popullsia mbi

65 vjeç e kryesisht e gjinisë femërore na paraqitet edhe analfabetizmi4.

Një numër i madh i popullsisë i takon strukturës ekonomike paraakive si rezultat

që dominon popullata e moshës së re. Popullsia ekonomikisht aktive e moshës mbi

15 deri në 60/65 vjeç, është kryesisht e ngarkuar, por një numër mja i madhë i kësaj

popullate jeton dhe punon në vendet e Evropës. Popullsia e moshës mbi 60/65 vjeç,

që i takon strukturës postaktive paraqet përqindjen më të vogël.

Popullsia e Komunës së Suharekës është ndër të parat në Kosovë, e cila si për shkaqe

2 ESK, regjistrimi i popullsise ekonomive familjare dhe banesave, 2011.

3 ASK, atlasi i regjistrimit të popullsisë Kosovë, Prishtinë, 2013.

4 J. Osmani, Vendbanimet e Kosoves, IV, Theranda (Suhareka), fq. (50-51), Prishtinë, 2008.