Assessing impact of life changes in early 1990 Albania

• Author: Arbjola Halimi
• Position: 'Aleksander Xhuvani' University
• Pages: 112-117

ISSN 2410-759X Balkan Journal of Interdisciplinary Research Vol 1 No 1

Acces online at www.iipccl.org IIPCCL Publishing, Tirana-Albania May 2015

112

Assessing impact of life changes in early 1990 Albania

Arbjola Halimi

“Aleksander Xhuvani” University

Abstract

Many changes that occurred in early 1990, in contrast with other countries, had few attentions

from psychology research in Albania. Many of them focus on transition without asking from the

very beginning of it. e article is an attempt to identify some issues related to that from the

psychological perspective. It is assumed that rapidly1 life and social changes tend to create some

psychological eects like stress, insecurity and because of the typical case (from communism to

democracy) some other psychological changes in all age groups. Principal data are collected from

narratives from individuals in dierent ages in order to compare data before and aer the fall2 and

the fall itself on the psychological well being. Content analyses it is used for data interpretation

and discussion. Some of the evidence has shown that the psychological eect of social changes

where strongly related with the degree and the nature of life changing experiences, living place,

education, and the age of the persons. Although they describe more negative experiences and the

corresponding eects on emotional state, all group ages reect satisfaction with their lives aer the

changes from analyses they do now for their lives. Suggestions can be made about people psycho

education to enable them knowing the real eect of a life and social change on their wellbeing.

Key words: Change, Impact, Psychological Well-Being, Communism, Democracy.

Hyrje

Teoritë e tranzicionit3 sugjerojnë se tranzicioni është shkaku kryesor i distresit që kërcënon

jetën personale dhe mirëqenien psikologjike të individit. Sipas kësaj teorie, gjatë jetës së

individit ai i mbijeton shumë ndryshimeve jetësore në nivelin personal dhe social të cilat

mund t’i shkaktojnë gëzim por edhe nivel të lartë distresi prej impaktit që kanë mbi jetën e

tij dhe proceseve të tij të brendshme. Kjo nënkupton që tranzicioni personal dhe ai social4

ecin bashkarisht dhe ndikojnë njësoj në mirëqenien psikologjike e emocionale të individit.

Sigurisht që fazat e ndryshme të tranzicionit jetësor ndryshojnë në nivelin e ndikimit të

distresit në varësi të burimit të tyre (ekonomik, kujdesi shëndetësor, siguria emocionale,

etj) dhe strategjitë bashkëpunuese (perceptimi i rrezikut etj). Ky tranzicion kalon në

një rreth vicioz nga ngjarjet pozitive dhe negative, por dihet mirë5 që nëse ngjarjet janë

negative dhe nëse kombinohen me faktorë social negativë të tilla si niveli i ulët ekonomik,

edukativ, social dhe shëndetësor, sigurisht që kërcënohet dukshëm mirëqenia e individit.

1Changes happening during the period where rapid and multiplied

2Fall of communism

3Shiko refrencat nw fund

4Në referim të paradigmës ekologjike të Urie Bronfenbrener

5Shumë studime mbështesin këtë me gjetje dhe teori ( kontrolli mjedisor sipas Carol D. Ry si

tregues i mirqënies, teoritë e sistemeve zhvillimore, stresit mjedisor, etj)