Disa veçori të pasqyrimit të foljeve në 'Fjalorin e Gjuhës Shqipe' (2006)

• Author: Polite Çoçka
• Position: Qendra e Studimeve Albanologjike
• Pages: 312-316

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Tirana-Albania Vol. 2 No. 1

May, 2016

312

Disa veçori të pasqyrimit të foljeve në “Fjalorin e Gjuhës Shqipe” (2006)

PhD (C.) Polite Çoçka

Qendra e Studimeve Albanologjike

Abstrakt

“Fjalori i gjuhës shqipe” (2006) shquhet për një nivel të lartë trajtimesh e përpunimesh

leksikografike të fjalësit, duke filluar që nga numri i lartë i kuptimeve, ngjyrimeve

kuptimore, togfjalëshave e njësive frazeologjike etj. Pra, siç thuhet dhe në hyrje të tij, ai

ruan në shkallën më të lartë vlerat kryesore të fjalorëve të mëparshëm shpjegues të

shqipes dhe synon t’i rritë dukshëm ato, si me fjalë e kuptime, ashtu edhe me ndërtimin

e çdo zëri leksikografik. Në këtë fjalor gjejmë shumë fjalë e shprehje, të cilat nuk janë në

fjalorët e mëparshëm shpjegues të shqipes. Si fjalë themelore “Fjalori i gjuhës shqipe”

(2006) ka mbi 43.000 njësi, ndërsa fjalë që shfletuesi i ndërton vetë ka mbi 4.500 njësi. Ky

është fjalori që përfshin numrin më të lartë të fjalëve dhe të njësive frazeologjike e thënieve.

Një vend të rëndësishëm në këtë fjalor zë edhe trajtimi i foljeve, tanimë krejt i ndryshëm

prej trajtimeve të mëhershme. “Fjalori i gjuhës shqipe”, i ka parë dhe i ka trajtuar foljet

brenda familjes së gjithësecilës, duke u përqëndruar te kuptimet dhe lidhjet e tyre

semantiko-gramatikore.

Fjalët kyçe: Fjalor i gjuhës shqipe, folje, sistem, veçori, kuptim, trajton.

Hyrje

“Fjalori i gjuhës shqipe” ishte projekt i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe

i Programit Kombëtar për Kërkim e Zhvillim. Puna për hartimin e këtij fjalori u nda

e u realizua nga një grup leksikologësh e leksikografësh të shquar, si prof. dr. Jani

Thomai ka hartuar shkronjat A, B; prof. dr. Miço Samara hartoi shkronjat H, K, M;

prof. as. dr. Pavli Haxhillazi shkronjat, C, Ç, I, J, LL, NJ, O, Q, SH, Z, ZH; prof. as.

dr. Hajri Shehu hartoi shkronjat E, Ë, F, R, RR, S; prof. as. dr. Thanas Feka shkronjën

P; prof. as. dr. Valter Memisha shkronjat D, DH, GJ, L, N, T, TH, X, XH, Y; Artan

Goga hartoi shkronjat U, V; shkronja G është hartuar nga autorë në pjesë të veçanta.

Fjalori për nga vëllimi është më i vogël se fjalorët e mëparshëm, por jo për nga

numri i fjalëve, pasi në të janë ndërtuar struktura kuptimore e kuptime të një shkalle

më të lartë përgjithësimi, nëpërmjet ndarjesh kuptimore më të mëdha dhe shpjegimesh

më të ngjeshura e më të thukëta, duke pranuar disa zgjidhje leksikografike tipike

për fjalorët çerdhorë, duke përdorur mënyra dhe mjete leksikografike më ekonomike

në strukturimin e zërave leksikografikë, duke përdorur format e shkronja të vogla.

Parimet mbi të cilat u ndërtua ky fjalor janë:

1. Ky fjalor përfshin shtresën kryesore, më të përdorshme të leksikut të gjuhës së

sotme shqipe dhe një pjesë të kufizuar, por të nevojshme, të shtresës pasive. Ky

parim ndiqet për sistemin e kuptimeve, për frazeologjinë dhe për vlerat

mbishtresore të fjalëve.

2. Parimi themelor mbi të cilin u mbështet përgatitja e fjalorit ishte ruajtja e

simetrisë ndërmjet strukturës leksikore dhe strukturës semantike. Janë përdorur