Fotografia artistike e Kolë Idromenos - Marrëdhënia mes arkitektit dhe fotografit

AuthorRubin Mandija
Pages205-212
205
Vol. 2 No. 3
January, 2017
Balkan Journal of Interdisciplinary Research
IIPCCL Publishing, Tirana-Albania
ISSN 2410-759X
Acces online at www.iipccl.org
Fotograf‌i a artistike e Kolë Idromenos - Marrëdhënia mes arkitektit dhe
fotograf‌i t
Rubin Mand̀ a
Abstrakt
Ky artikull vjen si rrejdhojë e studimeve doktorale që vazhdoj pranë Qendrës së
Studimeve Albanologjike në Tiranë, me temë mbi fotograf‌i në e Kolë Idromenos. Në
arkivën e fototekës së kësaj qendre ruhen 1285 negativë të autorit. Eksperienca ime
me artet pamore më ka shtyrë drejt hulumtimit artistik të kësaj kr̀ imtarie fotograf‌i ke.
Kr̀ imtaria e Idromenos përfshin pikturën, skenograf‌i në, arkitekturën, urbanistikën,
fotograf‌i në etj. Kr̀ imtaria e t̀ fotograf‌i ke është gjithashtu e shpërndarë në shumë
disiplina. Nga këto disiplina zënë vend të veçantë ajo e portretit dhe grup-portretit,
fotograf‌i a në terren, ajo në studio, e arkitekturës, peisazhit etj. Ndër zhanret e shumta
që ka rrokur objektivi i Idromenos, është edhe ajo me temë urbane. Gjatë hulumtimit
mbi këto fotograf‌i bie në sy një numër i konsiderueshëm me subjekt arkitektonik.
Krahas interesit të Idromenos si arkitekt, këto fotograf‌i nuk janë thjesht dokumente
arkivore të godinave, rrugëve, apo ansambleve urbane. Megjithëse shumë prej
tyre kanë pikërisht këtë karakter teknik në raport me arkitekturën, ato mbartin ku
më shumë e ku më pak elemente të fotograf‌i së artistike. Shumë të tjera janë foto
të mirëf‌i llta artistike, ku arkitektura është thjesht preteksti i artistit. Soditja e këtyre
fotograf‌i ve ku më shumë e ku më pak 100-vjeçare, nxjerr në pah vlera gjithnjë e më të
sof‌i stikuara, të cilat me një shikim të parë sado të vëmendshëm mund të kalojnë pa u
vënë re. Të dhëna dhe fakte të rëndësishme mbi jetën dhe veprimtarinë e autorit janë
marrë nga botime të mëparshme të studiuesve të tjerë, si dhe nga burime arkivore.
Konkluzionet mbi ketë korpus fotograf‌i k v̀në nga kryesisht nga një qasje ndaj
literaturës së arteve pamore.
Fotograf‌i a ushtron një tërheqje të madhe ndaj nesh. Një cilësi kjo e tërheqjes ndaj saj
që është shfaqur që në f‌i llimet dhe ka ruajtur një intensitet pothauj të njëjtë gjatë gjithë
historisë së saj. Një art, i cili për shkak të një procesi teknologjik, ndoshta më shumë
se artet e tjera, ngre debate mbi kuf‌i rin se ku mbaron zanatçiu dhe ku f‌i llon artisti.
Një proces teknologjik i cili riprodhonte imazhe të natyrës në mënyrë të pavarur
nga ndërhyrja e njeriut. Vlerat historike të fotograf‌i së janë evidente, ndaj statusi
i saj në rrafshin historik është monumental. Ky rol dokumentues dhe konservues
pastaj shtrihet në pothuaj të gjitha sferat e aktivitetit njerzor. Që nga fotograf‌i mi i
atomeve e deri tek fotot e yjësive më të largëta, fotograf‌i a ka rrokur brenda kët̀
diapazoni gjithçka nga njeriu dhe natyra. Arkitektura, që në f‌i llimet e fotograf‌i së, do
të përfshihej menjëherë si një temë qëndrore e kët̀ zanat-arti të ri. Në fakt fotoja e
parë është pikërisht foto e disa godinave.1
Është e kuptueshme që ndërtimi, si një aspekt fondamental i jetës dhe shoqërisë
1 https://www.britannica.com/biography/Nicephore-Niepce . Francezi Nicèphore Nièpce realizoi fotograf‌i
e parë në botë në vitin 1822, proces tw cilin ai e quajti heliograf‌i . Fotot e tij te para jane ne funksion te
litograf‌i se, proces me te cilin ai merrej me heret. Fotoja më e vjetër nga natyra, që ka arritur në ditët tona
“Pamje nga dritarja në Le Gras”, nga i njëjti autor, i përket viteve 1826-27.

To continue reading

Request your trial

VLEX uses login cookies to provide you with a better browsing experience. If you click on 'Accept' or continue browsing this site we consider that you accept our cookie policy. ACCEPT