Garancitë dhe të drejtat e individit në procesin penal

• Author: Dr. Ferdinand Elezi
• Position: Drejtues i Prokurorisë Apelit Durrës
• Pages: 160-167

ISSN 2410-759X Balkan Journal of Interdisciplinary Research Vol 1 No 1

Acces online at www.iipccl.org IIPCCL Publishing, Tirana-Albania May 2015

160

Garancitë dhe të drejtat e individit në procesin penal

Dr. Ferdinand Elezi

Drejtues i Prokurorisë Apelit Durrës

Abstra kt

Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut përbëhen nga tërësia e të drejtave civile e politike me

karakter universal, të cilat mundësojnë e lejojnë çdo individ të mbrojë lirinë dhe dinjitetin e tij,

bazuar në garancitë kushtetuese, ligjore e institucionale. Në çdo shoqëri shkalla e respektimit

të drejtave dhe lirive themelore të individit është kriter themelor e përcaktues për shkallën e

demokracisë në atë shoqëri dhe të funksionimit të shtetit të së drejtës. Respektimi i të drejtave dhe

lirive themelore të individit është i lidhur ngushtë jo vetëm me kuadrin kushtetues e ligjor por me

respektimin e tyre në praktikë, respektim i cili kushtëzohet nga pavarësia e sistemit gjyqësor si dhe

funksionimin në tërësi të gjitha institucioneve demokratike të një shteti.

Pa dyshim që akti më i plotë e ekas në lidhje me të drejtat dhe liritë themelore të njeriut është

Konveta Europiane e të Drejtave të Njeriut (K.E.Dr.Nj.), miratuar nga shtetet themeluese të Këshillit

Europës, dhe është plotësuar me njëmbëdhjetë protokolle shtesë. Rëndësia dhe ekasiteti i K.E.Dr.

Nj. bazohet në mekanizmat garantues të parashikuara në këtë konventë në lidhje me kontrollin e

respektimit të drejtave dhe lirive të njeriut. Individët që pretendojnë se ju janë shkelur të drejtat,

pasi kanë ezauruar mekanizmat nacionalë kanë të drejtë ti drejtohen Gjykatës E.Dr.Njeriut (Gjykata

e Strasbugurt) e cila ka juridiksion ndërkombëtar për të gjitha shtetet anëtare të Këshillit Europës.

Në K.E.Dr.Nj. vendin më të rëndësishëm dhe trajtim më të gjere i kanë garancitë dhe të drejtat

e individit në fushën e veprimit të së drejtës penale. Gjithashtu edhe po ti referohemi praktikës

gjyqësore të Gjykatës E.D.Njeriut, rezulton se 2/3 e çështjeve që janë gjykuar nga kjo gjykatë i

përkasin çështjeve që lidhen me juridiksion penal.

Në këtë punim do të trajtohen parashikimet garancitë dhe të drejtat e personave të akuzuar në

procesin penal sipas parashikimeve të Kushtetutës dhe legjislacionit tonë penal, bazuar në garancitë

dhe të drejtat e parashikuara në K.E.Dr.Nj, konkretisht në nenet 3, 5, 7 dhe 8 të kësaj konvente.

1. Historiku i akteve ndërkombëtare mbi të drejtat e individit. Përkuzimi i të drejtave

dhe lirive themelore të individit rezulton të jetë i hershëm, ai formalizohet nga anglezët që

në vitin 1215 me të famshmen Carta Magna e përbërë nga 63 nene të cilat parashikonin

të drejtat e individëve dhe vasalëve të mbretit mbi; lirinë e lëvizjes, banimit, tregëtisë etj..

në Mbretërinë Britanike. Në gjysmën e dytë të shekullit 18 në këtë drejtim u miratuan

mja akte të cilat njohën të drejtat e njeritut, kryesisht në amerikën e veriut dhe në

europën perëndimore, këtu mund të përmendim Deklaratën e Virxhinias, Pensilvanisë,

Merilandit, Karolinës Veriut etj.. Ndër aktet më të plota për këtë periudhe rezulton të

jetë Deklarata Franceze e të drejtave të njeriut dhe qytetarit e gushtit 1789 si dhe tetë

amendamentet e para të Kushtetutës Amerikane të quajtura Bill of Rights (1789-1791).

Këto akte patën një rëndësi të madhe pasi ato hodhën bazat e njohjes së të drejtave dhe

lirive të individit, pavarësisht se shkalla e respektimit tyre ishte në nivele mja të ulëta.

Pas Luës së Dytë Botërore në kuadrin e O.K.B. u hartuan akte në mbrojtje të këtyre të

drejtave. “Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut” miratuar e shpallur nga Asambleja

e Përgjithshme e O.K.B. me rezolutën Nr 217 datë 10.12.1948 si dhe “Pakti mbi të Drejtat

Civile dhe Politike” miratuar nga po kjo asamble me rezolutën Nr 2200 datë 16.12.1966

ndryshe i quajtur edhe si pakti i Nju Jorkut. Akti akti më i plotë dhe i gjithë pranuar nga

shtete anëtare, mbi garancitë dhe të drejtat e individit në procesin penal është Konveta