Historiku i përmbytjeve në Shqipëri

• Author: Rudina Uruçi
• Position: Universiteti Elbasan
• Pages: 44-51

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Tirana-Albania Vol. 2 No. 1

May, 2016

44

Historiku i përmbytjeve në Shqipëri

Dr. Rudina Uruçi

Universiteti Elbasan

Abstrakt

Një nga problemet më të rëndësishme dhe më shqetësuese me të cilat po përballet sot

shoqëria njerëzore e rruzullit tokësor janë dukuritë katastrofike natyrore. Në gjuhën e

përditshme flitet shpesh për rreziqet natyrore si fenomene që nuk përfshijnë ndërhyrjen

e njeriut, por në ditët e sotme është e vështirë të përcaktohet “deri ku arrijnë” rreziqet

dhe katastrofat e ashtuquajtura “natyrore” dhe, me të drejtë, para studiuesve është

shtruar pyetja: A ekzistojnë vetëm rreziqet natyrore?

Deri diku, po, por shkak për shtimin e tyre dhe për përmasat që ato marrin, lidhen

edhe me aspekte të ndryshme, si: veprimtaria njerëzore, sidomos gjatë gjysmëshekullit

të fundit. Vendi ynë është mjaft i ekspozuar ndaj rrezikut të dukurive të shumta

katastrofike. Të tilla janë ato me karakter natyror (gjeologjike, hidrologjike, atmosferike),

por edhe me origjinë antropogjene (përmbytjet nga çarjet e digave, ngjarjet rrezikuese

me burim teknologjinë etj). Por një nga dukuritë më të përhapura, më të shpeshta dhe

më të dëmshme për vendin tonë janë përmbytjet nga ujërat e përrenjve dhe të lumenjve,

ku ndikojnë si aspektet natyrore, ashtu dhe antropogjene.

Dukuria e përmbytjeve do të shihet, jo si një fenomen i veçantë që nxjerr në pah kohën

dhe dëmet, siç është trajtuar në disa punime të mëparshme, por e gjitha do të jetë e lidhur

me komponentët e peizazhit të cilat ndikojnë në mënyra të ndryshme, si:

o veçoritë e përbërjes litologjike të truallit,

o veçoritë e relievit,

o veçoritë e bimësisë

o ndërhyrjet e shoqërisë njerëzore.

Fjalët kyçe: intensitetin, variacionet hapësinore dhe kohore, shkaqet, pasojat, përmasat.

Hyrje

Procesi i daljes së lumenjve nga shtrati i tyre në mënyrë natyrale quhet përmbytje.

Përmbytjet janë të lidhura me sasinë e reshjeve që bien në një territor, me shpërndarjen

e tyre, me sasinë e thithjes së ujit nga toka, nga pellgu ujëmbledhës; kohën që u

duhet reshjeve për t’u futur në rrjedhje dhe nga pjerrësia e shtratit. Edhe niveli

paraprak i ngopjes së tokës me ujë është mjaft i rëndësishëm, sepse nëse toka është

e ngopur me ujë, ajo nuk mund të thithë dhe të mbajë lagështirë.

Në varësi të territorit se ku ndodh përmbytja dallojmë përmbytje të rrjedhës së

sipërme dhe të rrjedhës së poshtme. Përmbytjet e rrjedhës së sipërme janë të rralla

dhe lidhen vetëm me reshjet intensive që zgjasin për një kohë të shkurtër dhe që

kapin sipërfaqe të vogla. Përmbytjet në rrjedhën e poshtme shkaktojnë katastrofa të

mëdha, se janë më të shpeshta dhe kapin sipërfaqe më të mëdha. Këto formohen nga

reshjet që bien për një kohë të gjatë, të cilat ngopin tokat me ujë dhe që krijojnë

rrjedhje edhe jashtë shtratit lumor.