Karakteristikat dhe veçoritë e kontratave të të drejtës së autorit

• Author: Oltion Spiro
• Position: Fakulteti i Drejtësisë, Universiteti i Tiranës
• Pages: 105-113

105

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Tirana-Albania Vol. 1 No. 3

January 2016

Karakteristikat dhe veçoritë e kontratave të të drejtës së autorit

LL.M. Oltion Spiro

Fakulteti i Drejtësisë, Universiteti i Tiranës

Abstrakt

Lidhja që ka autori me krijim e tij artistik është i një natyre mjaft të veçantë dhe të fortë,

lidhje e cila sfidon çdo lidhje pronësore dhe afektive që një individ mund të ketë një send

në përgjithësi (Caron, 2011, 25). E drejta e autorit përbën pikërisht mishërimin juridik të

lidhjes intime që autori ka me veprën. E drejta e autorit është tërësia e normave juridike

që i përkasin autorit të veprës artistike me qëllim mbrojtjen dhe vënien në qarkullim

civil të tyre. Në këtë kuadër, autorit, nëpërmjet dispozitave ligjore dhe konventave

ndërkombëtare rregullisht të ratifikuara, gëzon një arsenal juridik të përshtatshëm dhe

mbrojtës, në mënyrë që vepra e tij artistike “të jetojë” (Vivant & Bruguière, 2009, 23). Një

nga këto është dhe kontrata, e cila në doktrinën juridike njihet si kontratë e autorit. Me

anë të kësaj kontrate, autori gëzon të drejtën të shpërndajë, riprodhojë, kalojë apo të

liçensojë të drejtat që lidhen me veprën e tij artistike. Në këtë aspekt, kontrata përbën një

mjet në duart e autorit të pazëvendësueshëm për të përhapur veprën dhe për t’i dhënë

asaj një vlerë të pamohueshme, duke e kthyer atë një një nga sendet e patrupëzuara më

me vlerë në qarkullimin civil. Kontrata e autorit, siç e tregon emri, është një kontratë që

i bindet rregullave të të drejtës civile në lidhje me cilësinë e palëve, karakteristikat e

objektit, lidhjen e saj, përcaktimin e shpërblimit dhe të afatit të kohëzgjatjes. Nga ana

tjetër, është e pamohueshme se kontrata e autorit përmban rregulla që e veçojnë atë nga

kontratat që parashikohen në Kodin Civil, si për shembull rregulla që lidhen me

formalizimin, me interpretimin si dhe ekzistencën e disa kontratave sui generis të

parashikuara në Ligjin 9380/2005 “Për të drejtën e autorit dhe të drejtat e lidhura me të”

(Ligji 9380/2005). Për sa më sipër, prezantimi i punimit do të ketë dy momente kryesore:

origjinen civile të kontratës së autorit dhe autonominë që ajo fiton në saj të Ligjit 9380/

2005.

Keywords: Autor, E drejta e autorit, Kontratë, Ligj, Kodi Civil.

Hyrje

Kontrata e të drejtës së autorit përbëjnë atë mekanizëm juridik që lejon autorit të

vendos në qarkullim civil veprën artistike të tij. Vepra artistike përkufizohet nga

Ligji 9280/2005 si çdo krijim origjinal, intelektual i një personi fizik, i materializuar,

pavarësisht nga forma a mënyra e të shprehurit, që ka për qëllim të prekë ndjesitë e

njeriut”. Në praktikë, ajo përfshin krijimet letrare, audiovizuale, të artit pamor dhe

koreografik (Bainbridge, 1996, 25). Mirëpo që të jetojnë, ato duhet të qarkullojnë.

Dhe në këtë aspekt, kontratat duke qenë në vetvete veprimet kryesore juridike që

lejojnë qarkullimin e një sendi të trupëzuar apo të patrupëzuar, do të zënë edhe në

të drejtën e autorit një rëndësi të veçantë. Provë e pakundërshtueshme është hapësira

që u jep Ligji 9380/2005 në kreun VI të tij. Roli i kontratave të autorit merr një

rëndësi akoma dhe të më madhe, duke patur parasysh fitimet e mëdha të krijuara

prej qarkullimit të veprave. Ato duhen mbrojtur, kësisoj duhet mbrojtur dhe e drejta