Këngët kreshnike - shtrirja e tyre modale

• Author: Kushtrim Jakupi
• Position: Kolegji AAB, Muzikologji ? Prishtinë
• Pages: 127-133

127

Vol. 3 No. 2

September, 2017

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Graz-Austria

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Këngëtkreshnikeshtrirjaetyremodale

KushtrimJakupi

Kolegji AAB, Muzikologji – Prishtinë

Abstrakt

Këngët kreshnike u bënë objekt i studimeve të shumta dhe zgjuan interes të veçantë, ndër

etnomuzikologët shqiptar, por edhe më gjerë. Në studimet e tyre paraqitën shumë aspekte

të këtyre këngëve duke potencuar tiparet karakteristike të tyre, tematikën, prejardhjen,

antikitetin, ndikimet nga elementë të ardhur më vonë, pastaj studime për trevat, ku paraqiten

ato, personazhet kryesore si dhe materiale të tjera të përmendura në këngët kreshnike- mjetet

eluësshpatatekoburetederitevesetendryshmedhetraditatqëkanëtëbëjnëmejetëne

përditshme. Në këtë drejtim është arritë të ndriçohet shumë çka në lidhje me vlerat e mëdha

të cilat i kanë këto këngë për folklorin tonë, pra jo vetëm në aspektin muzikor, por edhe më

gjerë. Sa i përket elementeve muzikore konsiderohet se ato kanë arritë të ruajn origjinalitetin

e tyre, normalisht gjatë kohës duke pësuar edhe ndryshime, por kryesisht jo thelbësore, sa i

përket elementeve muzikore- ritmit, melodisë etj, sepse në fakt edhe pikërisht te këto elemente

qëndron edhe karakteristika thelbësore e këtyre këngëve. Në këtë drejtim është konstatuar

edheseKëngëtekreshnikëveqëndrojnënë njëharmonitë plotëmekrimetetjeraartistike

populloretëkrahinave tëveriutSako Haxhihasani Këngëtkreshnike paraqesin

një cikël të këngëve të shoqëruara me lahutë1. Në këto këngë trajtohen kryesisht ngjarje rreth

trimërisë së dy personazheve, Halilit dhe Mujës të bazuar në elementet përrallore mitologjike,

tëmoçmedhemeburimeshqiptaroilireTrajtohenguratebesimitpopullorshqiptarzanate

malitarmëtevjetrashqiptareetjElementetëcilatdëshmojnëpërnjëorigjinetëlashtëNëkëtë

drejtim edhe organizimi modal i Këngëve kreshnike është një dëshmi tjetër për origjinalitetin e

tyre dhe është e rëndësishme që ajo të studiohet.

Fjalë kyçe: Këngët kreshnike, modaliteti, diatonike, kromatike, lahuta.

Hyrje

Këngët kreshnike kryesisht këndohet në Malësinë e Madhe Dukagjin Has me

qendratPejëGjakovëPrizrenRahovecDeçanIstogeSuharekëDajaDeri

diku aty nga mesi i shek. XX, janë kënduar vetëm në shtëpi apo oda të të afërmve,

kuvendet e burrave si dhe në festa familjare. Lahutari gjatë këndimit nuk është

ndërprerë asnjëherë edhe përkundër gjatësisë kohore të këngëve dhe është trajtuar

si i privilegjuar, sikurse edhe vet instrumenti i lahutës i cili konsiderohej “i shenjtë”

duke u vendosë në vende të posaçme në odat familjare฀. Kjo formë e këndimit është e

trashëguar brez pas brezi, nga shumë gjenerata dhe konsiderohet si shumë origjinale.

Shumë studiues bëjnë edhe krahasime të eposit të kreshnikëve me format tjera unike

të pasurisë kulturore botërore, si eposin homerik, sagat skandinave, kalevalën, nilinat

ruseetjTole

1 Brahaj, J. citat nga dokumentari: Lahuta dhe Eposi i Kreshnikëve (dokumnetar) [Online]: https://www.

youtube.com/watch?v=vlTQIRexOVM