Koncepti i Institutit të Begatimit pa Shkak dhe Evoluimi i tij në Legjislacionin Civil Shqiptar

• Author: Griselda Muhametaj
• Position: Part-time Lecturer at University of Tirana, Faculty of Law
• Pages: 44-54

44

Vol. 3 No. 3

January, 2018

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Graz-Austria

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Koncepti i Institutit të Begatimit pa Shkak dhe Evoluimi i t në

Legjislacionin Civil Shqiptar

Griselda Muhametaj

Part-time Lecturer at University of Tirana, Faculty of Law

Kuptimi i begatimit pa shkak si burim i lindjes së detyrimeve

Përgjithësisht, individët përdorin kontratën si një mjet juridik për të shprehur

gadishmërinë dhe vullnetin e tyre për t’u përfshirë juridikisht në të drejtat dhe

detyrimet kontraktore. Megjithatë, ka edhe raste të tjera kur ngrihet çështja e

detyrimeve jashtë – kontraktore, si në rastin e institutit të begatimit pa shkak. Referuar

interpretimit literal të Nenit 10 të Rregullores Roma II1, rastet kur mund të ngrihet

çështja e begatimit pa shkak janë: rastet e pagimit të padetyruar të shumave të marra,

ose rastet të cilat lidhen me marrëdhëniet ekzistuese midis palëve sikurse është

fakti kur ato lindin jashtë një kontrate ekzistuese apo nga veprimet e palgjshme ose

deliktet, të cilat lidhen në mënyrë të ngushtë me begatimin pa shkak. Në këtë situatë,

vjen në zbatim një prej parimeve bazë në të drejtën civile siç është “Commodum ex

injuria sua non habere debet”. Ky parim, i cili përshkon të gjithë konceptin e trajtimit të

kët instituti vlen për të treguar se “Askush nuk mund të derivojë një përtim nga veprimi

i t i paligjshëm”. Ky është një parim shumë i rëndësishëm në të drejtën civile, i cili

nuk gjen zbatim vetëm në këtë institut, por gjendet në të gjithë frymën e trajtimit

dhe sanksionimit të instituteve të tjera që lidhen me të. Gjithashtu, ky parim gjendet

i aplikuar dhe i interpretuar edhe nga Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut në

jurisprudencën e saj dhe ku Gjykata shpesh’herë ka gjetur shkelje të të drejtave në

rastet e aplikimit të institutit të restituimit, institut i cili nuk mund të merret më vete

dhe është i lidhur pashmangshmërisht me institutin e begatimit pa shkak, i cili nga

ana tjetër, në sistemet juridike të common law interpretohet dhe emërohet si instituti

i restituimit / restitucionit. Vetë ky fakt i fundit i cili që në terminologjinë e t lidh

begatimin pa shkak me restituimin, pra kthimin e asaj që është përtuar në dëm të

personit tjetër, shpreh shumë thjesht faktin se begatimi pa shkak duket si një prej

instituteve dhe formave më të natyrshme që përbën shkak për lindjen e detyrimeve,

duke shërbyer kështu si burim i tyre.

1.2 Koncepti i përgjithshëm i burimit të lindjes së detyrimeve

Sikurse përmenda, mund të ketë një varietet të ndryshëm të burimeve të lindjes së

detyrimeve, në të drejtën e detyrimeve, që sikurse trajtohet në dispozitat e posaçme

në Kodin Civil të Republikës së Shqipërisë, në nenin 420 të t, më kryesoret janë

kontrata dhe ligji.

Në vazhdën e interpretimeve të mësipërme ku parashikohet fakti se kur ligji

konsisderohet burim i lindjes së detyrimeve, si një premisë e madhe, nga studimi i

1 Rregullorenr.864/2007,11korrik2007“Mbiligjineaplikueshëmpërdetyrimetjashtë–kontraktore”,neni

10.