Konflikti sovjetiko -shqiptar mbi pronësinë e an? eve luft arake të Bazës Detare të Pashalimanit (maj 1961)

• Author: Etleva Smaçi
• Position: Lektore në Akademinë e Forcave të Armatosura, Tiranë
• Pages: 21-31

21

Vol. 3 No. 1

May, 2017

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Graz-Austria

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Konfl ikti sovjetiko –shqiptar mbi pronësinë e anij eve lu arake të

Bazës Detare të Pashalimanit (maj 1961)

Etleva Smaçi

Lektore në Akademinë e Forcave të Armatosura, Tiranë

Abstrakt

Ky punim synon të analizojë dhe të arrij ë në disa përfundime mbi zhvillimet që ndodhën në

Bazën e Vlorës, në pranverën e vitit 1961. Krahas konfl iktit politik dhe konfl iktit ushtarak, në

bazë u zhvillua edhe një konfl ikt i pastër me natyrë juridike, në lidhje me zotërimin e mjeteve

të Bazës Detare. Ky konfl ikt lidhej me pronësinë e 12 nëndetëseve, 2 bazave lundruese dhe

një sasi anij esh ndihmuese. Këto mjete të marinës detare, ishin dislokuar në Bazën e Vlorës në

vitet 1957 dhe 1959, mbi bazën e dy marrëveshjeve të nënshkruara mes qeverisë së Shqipërisë

dhe qeverisë së BS. Si marrëveshje të shkruara në sfondin e Lu ës së Ftohtë, ato kishin shumë

ekuivoke që ndikuan në pretendimet e palëve.

Qeveria shqiptare e pretendonte pronësinë e nëndetëseve bazuar në aktet e dorëzimit, kurse

qeveria e BS e shihte këtë akt dorëzimi, si shprehje të faktit që nëndetëse sovjetike kishin

mbërritur në territorin shqiptar. Edhe disa elemente të tjerë, që kishin të bënin me afatet

kohore të marrëveshjeve, që ishin të kufi zuara, apo ndalimin e dhënie me hua të tjerëve, fl asin

në favor të pretendimit të Bashkimit Sovjetik. Nëndetëset nuk ishin falur. Ato ishin dhënë në

përdorim, për aq kohë, sa udhëheqja komuniste shqiptare ndiqte e bindur politikën e Moskës

dhe i shërbente qëllimeve të saja në rajon. Ndryshimi i kontekstit historik, kalimi në krah të një

partnerit tjetër ideologjik Kinës, ndryshoi dhe formën e marrëdhënieve me BS, duke çuar në

konfl iktin e lartëpërmendur. Si u zgjidh ky konfl ikt është edhe subjekt i punimit.

Fjalë Kyçe: Baza e Vlorës, nëndetëse, Bashkimi Sovjetik, qeveria e RPSH, pronësi.

Hyrje

Baza e Vlorës u themelua me vendim të Këshillit të Ministrave të BS më 27 korrik

1957. Në historiografi në e deri tashme ajo është trajtuar shpesh si bazë e Traktatit të

Varshavë, madje si e vetmja në Mesdhe. Një vështrim i kujdesshëm i dy marrëveshjeve

të vitit 1957 dhe vitit 1959, qartëson se kjo bazë, u krij ua mbi një marrëveshje dy

palëshe mes ministrisë së MMP të Shqipërisë dhe ministrisë së Mbrojtjes së BRSS. Ajo

u krij ua me qëllim që të siguron mbrojtjen e RPSH dhe për të mundësuar bazimin e

përkohshëm të anij eve nënujëse e mbiujëse të BS. Për këtë qëllim u pa e nevojshme që

në Bazë e Vlorës në harkun kohor 1957 -1959 të vinin 12 anij e nënujëse dhe mbiujëse.

Fillimisht këto anij e ishin të pajisura me ekuipazhe sovjetike.

Bazuar në marrëveshjet ushtarake të ’57 dhe 59-s, nëndetëset do t’u jepeshin në

përdorim efektivëve ushtarakë shqiptarë, sipas një grafi ku të përcaktuar nga palët.

Dorëzimi i këtyre anij eve u bë pjesërisht, për shkak të ashpërsimit të marrëdhënieve

mes udhëheqjes së BS dhe udhëheqjes komuniste shqiptare. Konfl ikti mes tyre kishte

natyrë ideologjike, por që bërë shtrat edhe në marrëdhëniet ushtarake mes dy vendeve.

Madje marrëdhëniet ushtarake ishin ato që mbajtën peshën më të madhe të kësaj krize.

Baza e Vlorës u konsiderua “molla e sherrit”. Pozicioni strategjik i saj ishte shumë i

lakmuar. Por me pozicionimin hapur të PPSH pas mbledhjes së Bukureshtit në krah të