Kriza e Depërtimit 'Dimensionet socio-politike të tranzicionit drejt ekonomisë liberale në Kosovë'

• Author: Zenun Halili - Altin N. Ademi
• Position: Universitetii Prishtinës 'Hasan Prishtina'
• Pages: 601-605

ISSN 2410-759X Balkan Journal of Interdisciplinary Research Special Issue No 1

Acces online at www.iipccl.org IIPCCL Publishing, Tirana-Albania June 2015

601

Kriza e Depërtimit

“Dimensionet socio-politike të tranzicionit drejt ekonomisë liberale në

Kosovë”

Prof. Dr. Zenun Halili & Msc. Altin N. Ademi

Universitetii Prishtinës “Hasan P rishtina”

Abstrakt

Kosova, një shtet i ri dhe në proces të njohjes ndërkombëtare të shtetësisë së saj, pas luës së

vitit 1999, është ballafaquar me një numër të madh sdash në përpjekje e sipër drejt adaptimit të

sistemit dhe rendit demokratik. Teorikisht, demokratizimi i vendit ka qenë një ideal prej dekadash,

megjithatëperceptimi i lirisë politike si ekuivalent ishtet ndërtimit ka ndikuar në zhgënjimin e

qytetarëve nga shumë “pritje abstrakte” nga “shteti i pavarur”.

Një nga problemet esenciale të kësaj natyre, është tranzicioni nga një ekonomi e centralizuar drejt

një ekonomie të lirë të tregut. Për më tepër, përderisa historia e ekonomisë moderne të Kosovës

është e lidhur me socializmin Jugosllav, i cili gjeneronte punëzënje të plotë (ndonëse jo ekase)

shkalla e lartë e papunësisë që e karakterizon shtetin e Kosovës aktualisht, shpesh herë asociohet

me modelin aktual ekonomik.

Procesi i privatizimit është kritikuar dhe vazhdon të kritikohet edhe sot e kësaj dite nga një numër

i madh i “klasës punëtore” si pasojë e faktorëve të ndryshëm, kryesisht për shkak të dështimit që të

gjejnë prehje në një sistem të drejtuar nga sektori privat.

Në anën tjetër, debatet aktuale janë të adresuara në nevojën e qeverisë për të hapur vende pune,

përderisa shumë pak kritika shkojnë në adresë të pyetjes sëçfarë sektori ekonomik privat është duke

u ndërtuar, apo nëse kushtet e ndërrmarrësisë janë të vlefshme dhe të barabarta për të gjithë njësoj?

Ky punim ka për qëllim të ofrojë një të kuptuar të problemeve që e kanë karakterizuar tranzicionin

ekonomik të Kosovës dhe (pa) aësinë e akterëve relevant për të adoptuar trendët globale të

zhvillimit socio-ekonomik.

Key Words: Free market economy, socialist legacy, privatization, globalization, tradition, political culture.

Hyrje

Disa studiues, pretendojnë se një nga karakteristikat e debateve të shekullit të kaluar ka

qenë diskursi mbi rolin dhe madhësinë e shtetit dhe fuqisë së tij. (Fukuyama, 2010, f.

25) Një debat i tillë në ambientin e Kosovës pothuajse nuk është shtruar asnjëherë në të

kaluarën dhe ende mbetet i pashtruar. Ideja e rolit, madhësisë dhe fuqisë së shtetit nuk

lidhet domosdoshmërisht vetëm me anën strukturore të tij, por para së gjithash me anën

përmbajtjesorë të jetës sociale, ekonomike e politike të shoqërisë së atij shteti përkatës.

Duke qenë një shtet iri dhe me një histori politike të trazuar, Kosova është nëproces të

tranzicionit drejt një rendi përgjithësisht demokratik e bashkëkohor, trajektorja e së cilit

natyrisht se ka karakteristikat e veta dhe është përshkuar me sda mja të mëdha. Por

cilat janë debatet kryesore në këtëproces të tranzicionit?

Natyrisht se idealet politike përgjatë rrjedhave të historisë pësojnë ndryshime dhe