Mbrojtja kushtetuese e të drejtës për të jetuar në Shqipëri

• Author: Beslinda Rrugia
• Position: Universiteti 'Aleksandër Moisiu' Durrës
• Pages: 305-311

305

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Tirana-Albania Vol. 1 No. 3

January 2016

Mbrojtja kushtetuese e të drejtës për të jetuar në Shqipëri

MSc. Beslinda Rrugia

Universiteti “Aleksandër Moisiu” Durrës

Abstrakt

Shkenca të ndryshme e studiojnë jetën në aspekte të ndryshme. Ndërkohë që për

jurisprudencën jeta është një vlerë që mbrohet nga të drejtat e njeriut. Pra jurisprudenca

e studion jetën në aspektin e garantimit të së drejtës për të jetuar në aktet themelore që

janë kushtetutat e vendeve apo marreveshjet e tjera ndërkombëtare të ratifikuara nga

shteti që janë të detyrueshme për zbatim, legjislacioni penal etj. Në këtë punim do

trajtohen kryesisht zhvillimet kushtetuese të së drejtës për të jetuar në Shqipëri. Për këtë

qëllim do analizohen edhe vecoritë e garancive të ofruara nga kushtetuta jonë lidhur me

të drejtën për të jetuar krahasuar edhe me ato të vendeve të tjera paskomuniste në

Evropë si dhe me Kartën e të drejtave themelore të BE-së. E drejta për të jetuar është

kryeedrejta pasi pa jetën njeriu nuk mund të realizojë asnjë të drejtë tjetër. Në këtë

punim jeta do konceptohet përmes të kundërtës së saj, që është vdekja. Pra, punimi e

koncepton jetën si jo vdekje dhe të drejtën për të jetuar si e drejtë themelore që garantohet

në kushtetutë e trajton në kuptimin e saj të ngushtë dhe jo në kuptimin e një jete cilësore

psh apo të së drejtës për të jetuar me dinjitet. E drejta për të jetuar dikur merrej si

koncept nga e drejta fetare dhe mbrohej nga kjo e drejtë. Në sociademokracinë moderne

e drejta për të jetuar mbrohet nga kushtetutat, nga ligji dhe nga institucionet. Në sistemet

totalitare vdekja nuk vlen. Ajo ka ndërruar vend me jetën dhe jeta në këto sisteme mund

të merret pa të keq.

Fjalë Kyçe: E drejta për të jetuar, debat kushtetues, heqja e dënimit me vdekje, garanci

formale dhe thelbësore.

Hyrje

Gjatë regjimit diktatoria në Shqipëri “Shumë dënime janë dhënë pa ligj, shumë

ekzekutime janë bërë pa gjyq për të eliminuar të gjithë opozitarët e sistemit

komunist.”1 Në këto 25 vite Shqipëria ka bërë një ndryshim rrënjësor të paktën

formalisht duke ndryshuar nga Republikë Popullore Socialiste nën një sistem

totalitarist (ku e drejta për të jetuar nuk garantohej as formalisht në kushtetutë sic

bëhej me disa të drejta të tjera), në një Republikë që me kushtetutë është e shpallur

demokratike dhe që bazohet në shtetin e së drejtës, në pluralizmin politik dhe të

ideve e që ka në themel mbrojtjen e të drejtave të njeriut. A është sot Shqipëria

thelbësisht një vend demokratik? Kjo pyetje ka rëndësi sepse demokracia dhe shteti

I së drejtës janë vlera kushtetuese që lidhen edhe me garantimin e të drejtave të

njeriut. Le t’I referohemi 2 burimeve, antropologut shqiptar, profesor Përparim

Kabo -s dhe organizatës së pavarur Freedom house që ka si mision të saj zgjerimin

e lirisë nëpër botë. Freedom house e klasifikon Shqipërinë si një vend që ka një

1 Muzeu I memories, 2014, data e qasjes ne internet 17 prill 2015, http://muzeuimemories.info/.