Mbrojtja kushtetuese e lirive dhe të drejtave themelore në Gjykatën Kushtetuese

• Author: Zahir Qerkini
• Pages: 219-225

ISSN 2410-759X Balkan Journal of Interdisciplinary Research Special Issue No 1

Acces online at www.iipccl.org IIPCCL Publishing, Tirana-Albania June 2015

219

Mbrojtja kushtetuese e lirive dhe të drejtave themelore në Gjykatën

Kushtetuese

Zahir Qerkini

Abstrakt

Koncepti i lirive dhe të drejtave themelore paraqet një dimension të rëndësishëm që përmbajnë

kushtetutat e vendeve bashkëkohore. Mbrojtja kushtetuese e këtij koncepti, nga ana e një

institucioni të specializuar siç është Gjykata Kushtetuese, nalizon përpjekjen për të garantuar

ruajtjen nga arbitrariteti të atij dimensioni. Parimet kushtetuese mbi të cilat është ndërtuar ky

institucion, dhe ato që i mbronë ai janë treguesit kryesor për rolin e tij në vendet demokratike. Në

kontekstin e lirive dhe të drejtave themelore, Gjykata Kushtetuese paraqet majën e institucioneve

në nivel shtetëror, që bënë garantimin për mbrojtjen e tyre. Kështu ka përcaktuar edhe kushtetuta

e Republikës së Kosovës.

Gjykata Kushtetuese është institucioni përfundimtar që bënë kontrollin e kushtetuetshmërisë

në vend. qoë kontrollin abstrakt (që përfshijnë kontrollin e kushtetuetshmërisë së akteve të

përgjithshme normative), poashtu edhe atë konkret. Përmes jurisdiksionit kushtetues, që buron nga

akti më i lartë juridik në vend, në Gjykatën Kushtetuese të Kosovës liritë dhe të drejtat themelore

mund të mbrohen përmes dy lloj mënyrave: e para, ka të bëjë me atë që quhet kontroll apriori

(paraprak, preventiv) i kushtetuetshmërisë, procedurë e cila bëhet me rastin amendamentimit të

kushtetutës dhe, e dyta, ka të bëjë me kontrollin konkret, aposteriori të kushtetuetshmërisë atëherë

kur kemi një shkelje të lirive dhe të drejtave themelore dhe kjo bëhet përmes ankesës individuale

kushtetuese.

Realizimi i mbrojtjes kushtetuese të lirive dhe të drejtave themelore në Gjykatën Kushtetuese,

paraqet tërë idenë mbi të cilën është i bazuar punimi, dhe atë përfshinë në radhë të parë referimin

individual para saj, procedurën e kontrollit të amendamenteve kushtetuese, parimet e përgjithshme

mbi të cilat funksionon ky institucion.

Fjalë kyçe: Kushtetuta e Kosovës, Liritë dhe të drejtat themelore, Gjykata Kushtetuese,

Amendamentimi, Referimi Individual.

Hyrje

Një nga ndryshimet esenciale të shtetit të së drejtës dhe atij totalitar është raporti ndërmjet

shtetit dhe lirive dhe të drejtavë të njeriut (Omari, 2012, 285). Dallimi thelbësor konsiton

në pretendimet e këtyre dy teorive që përfaqësojnë këto dy lloje shtetesh, ku shteti totalitar

pretendon në krijimin e lirive dhe të drejtave të njeriut ndërsa shteti liberal, ai i së drejtës,

koncepton ato si institucione të pranuara nga ana e tij dhe përpiqet ti mbrojë dhe respektoj

ato (Omari, 2012, 286). Në këtë rrjedhë, edhe mbrojtja e lirive dhe të drejtave themelore

në Gjykatën Kushtetuese, është tregues për një orientim të shteteve drejtë të qenurit shtet

i së drejtës. Si shumë shtete të tjera, edhe Republika e Kosovës ka paraparë me kushtetutën

e saj themelimin e institucionit të Gjykatës Kushtetuese si organ i cili në lëmin e lirive

dhe të drejtave themelore ofron një mbrojtje të veçantë. Kushtet që duhet plotësuar për

tu realizuar kjo mbrojtje, e që janë të normuara me legjislacionin pozitiv të Republikës