Mbrojtja e Mjedisit në të Drejtën Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut

• Author: Iris Petrela
• Position: Universiteti i Tiranës
• Pages: 465-473

465

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Tirana-Albania Vol. 1 No. 3

January 2016

Mbrojtja e Mjedisit në të Drejtën Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut

Iris Petrela

Universiteti i Tiranës

Abstrakt

Në këtë punim synohet të prezantohet një panoramë e përgjithshme mbi instrumentet

dhe mekanizmat ndërkombëtarë në mbrojtje të mjedisit. Mbrojtja e mjedisit është një

çështje që është vënë në fokusin e veprimtarive shtetërore e qeveritare në dekadat e

fundit. Madje çështjet e mbrojtjes së mjedisit dhe mbrojtjes së të drejtave të njeriut janë

trajtuar deri vonë si të veçuara. Përmes këtij punimi prezantohet një historik i shkurtër

i përfshirjes së të drejtës për një mjedis të shëndetshëm në morinë e të drejtave të tjera të

njeriut të njohura e pranuara në sistemet e ndryshme kontinentale të mbrojtjes së të

drejtave të njeriut. Për më tepër prezantohen instrumentet dhe mekanizmat

ndërkombëtare dhe rajonale që garantojnë mbrojtje të të drejtave të njeriut, duke përfshirë

edhe atë të mjedisit. Shtetet që kanë një ligj themelor në formën e kushtetutës kanë

përqafuar qëndrime të ndryshme ndaj të drejtave mjedisore. Megjithatë, pavarësisht

qëndrimit, e përbashkëta e gjithë këtyre shteteve është vëmendja gjithnjë e në rritje që i

kushtojnë mbrojtjes së mjedisit, duke fuqizuar mekanizmat mbrojtës që jo

domosdoshmërisht janë të posaçëm në mbrojtje të të drejtave mjedisore, por mund të

jenë të posaçëm në fushën e mbrojtjes së të drejtave të njeriut të njohura nga instrumente

më të hershme të shekullit XX në nivele rajonale dhe globale.

Fjalë kyçe: ambjentalist, e drejtë e njeriut, instrument ndërkombëtar, mjedis, mekanizëm

mbrojtës.

Hyrje

Kudo në botë njerëzit po përballen me efektet e përkeqësimit të ekosistemeve, që nga

mungesa e ujit dhe shfarosja e peshqve deri tek rrëshqitjet e tokës dhe shpyllëzimet.

Degradimi mjedisor ka një ndikim negative përsa i takon cilësisë së jetesës dhe lidhet

sigurisht edhe me mënyrën e gëzimit të të drejtave subjektive, lirive dhe të drejtave

të njeriut. Viktimat e degradimit mjedisor u përkasin kryesisht shtresave vulnerabël

të shoqërisë. Fëmijët, minoritetet racore dhe etnike, si dhe të varfërit janë ata që

zakonisht mbajnë këtë barrë.

Edhe indigjenët janë veçanërisht të kërcënuar nga degradimi mjedisor, meqë thuajse

totalisht varen nga mjedisi përreth tyre për të zhvilluar ekzistencën apo mbijetesën.

Kulturat indigjene zakonisht janë të rrënjosura në bindjen se bota shpirtërore prehet

në natyrë. Kjo pikëpamje mbi botën çon në një respektim të madh për natyrën dhe

përdorimin e saj. Kështu, degradimi i mjedisit dhe biodiversitetit kombëtar kërcënon

stilin e jetesës së indigjenëve. Ata mbështeten tek mjedisi për ushqim dhe strehë. Kjo

kategori njerëzish ka veçanërisht nevojë për mbrojtje që vjen nga dëmtimi, shpesh

i pariparueshëm, i mjedisit.

Deri disa dekada më parë, shumë qeveri apo shtete i kanë trajtuar shkeljet e të drejtave

të njeriut dhe degradimin mjedisor si çështje të shkëputura nga njëra-tjetra. Nisur

nga praktika e kohëve të fundit e mbrojtësve të të drejtave të njeriut, duke vënë