Organizimi social i fshatit në Shqipëri gjatë Shekullit XX

• Author: Teuta Bajo
• Position: Kolegji ?Arsakeio' Tiranë
• Pages: 188-196

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Tirana-Albania Vol. 2 No. 1

May, 2016

188

Organizimi social i fshatit në Shqipëri gjatë Shekullit XX

Teuta Bajo

Kolegji ‘Arsakeio’ Tiranë

Abstrakt

Në këtë punim do të paraqesim format e procesit drejtues të fshatit shqiptar, në trevën e

Përmetit gjatë shek XX. Mbështetur në kujtesën sociale krijohen tablo të qarta mbi

mënyrën e administrimit të jetës sociale të fshatit në të kaluarën, dhe mbi këtë kujtes

rindërtojmë të shkuarën në të tashmen. Fshati shqiptar gjatë shekullit XX pësoi

ndryshime të mëdha në të gjithë strukturën e tij ekonomike e sociale. Marrëdhëniet e reja

në prodhim dhe ndryshimi i konceptit ekzistues mbi pronën private dhe atë të përbashkët,

do të sjellin gradualisht zëvendësimin e mënyrës së organizimit social të fshatit

tradicional me forma të tjera drejtimi. Së pari do të trajtojmë ndryshimet që kanë ndodhur

në fshat gjatë shekullit XX, veçanërisht në lidhje me pronën mbi tokën dhe institucionet

drejtuese të fshatit. Së dyti vëmendje do t’i kushtojmë mënyrës së organizimit social të

fshatit, disa normave e praktikave të zbatuara, që vijnë përmes kujtesës sociale duke

arritur deri në ditët tona. Fokusi ynë do të drejtohet mbi institucionet e organizimit

social të fshatit: Pleqësin, si institucioni më i vjetër tradicional, dhe Këshillin Popullor e

Frontin Demokratik institucionet më të reja në drejtimin e shoqërisë shqitare.

Fjalët kyçe: institucion drejtues, kujtes sociale, ndryshime, shek XX, fshati shqiptar.

Hyrje

Ngjarjet historike që u zhvilluan gjatë shek XX do të shënojnë për shoqërinë shqiptar

ndryshime të mëdha me karakter ekonomiko-shoqëror. Në Shqipëri reformat

ekonomike që u zbatuan gjatë kësaj periudhe, shoqërohen me një mënyrë tjetër të

të konceptuarit të pronës private dhe të përbashkët. Ndryshimi i marrëdhënieve të

pronësisë, e sidomos i asaj mbi tokën me të cilën është e lidhur më shumë bashkësia

fshatare, do të sjellin pasoja edhe në mënyrën e organizimit social të fshatit. Këshilli

i Pleqëve ose Pleqësia, si institucioni më i vjetër, gradualisht do të zvendësohet nga

Këshilli Popullor e Fronti Demokratik si institucionet më ‘të reja’ për kohën.

Objekti i këtij punimit do të jetë fshati në jug të Shqipërisë gjatë shek XX. Në

ekspeditat e zhvilluara në trevën e Përmetit, në njësin etnografike të Cerjes1, mënyra

se si është memorizuar organizimi social i fshatit do të realizohet përmes pyetjeve të

ngritura mbi institucionet drejtuese të fshatit para dhe pas viteve 1946 deri në vitin

1990. Normat dhe praktikat e zbatuara për zgjidhjen e problemeve që dilnin brenda

bashkësis fshatare do të jenë fokusi i kërkimit. Nëpërmjet pyetjeve të formuluara,

për institucionet drejtuese të fshatit, ndërtuam çfarë është e “patrajtë në

vetvete”(Bardhoshi 2012) dhe krijuam tablo të qarta për të kaluarën përmes kujtesës

sociale e cila ka arritur deri më sot. Kujtesa është e pranishme në të gjitha manifestimet

e jetës, si e tillë, ajo përmban “shtresime të grumbulluara të një memorjeje kolektive” (Schiedes

1 Krahinë etnografike e rrethit të Përmetit që përfshin fshatrat Gosnisht, Kosovë, Hotovë, Zleushë, Lupckë,

Tremisht, Novoselë, Pagri, Odriçan, Paban. Është një krahinë që ndodhet midis Dangëllisë, Shqerisë,

Dëshnicës dhe nga ana perëndimore kufizohet me disa nga fshatrat më të afërta të qytetit në krahun e djathtë

të Vjosës.