Probleme të natyrës së zhvillimit historik; Pretendimi historicist parë nën spektrin e lentes Popperiane

• Author: Fjorentina Kllogjeri (Kodrallari)
• Position: Universiteti « A. Xhuvani »
• Pages: 436-441

ISSN 2410-759X Balkan Journal of Interdisciplinary Research Vol 1 No 1

Acces online at www.iipccl.org IIPCCL Publishing, Tirana-Albania May 2015

436

Probleme të natyrës së zhvillimit historik; Pretendimi historicist parë nën spektrin e

lentes Popperiane

MSc. Fjorentina Kllogjeri (Kodrallari)

Universiteti «A. Xhuvani»

Abstra kt

Idea e “progresit” është e ngulitur fortë tek të gjithë ne. Bota, mendojmë ne, duhet të bëhet më e

mirë, jo më e keqe, dhe kështu ne e shohim historinë si një «vijë» nëpër të cilën udhëtojmë.

Në të shkuarën, historia shihej si një rreth ose edhe si diçka e pandryshueshme. Përfytyrimi i

historisë si një “vijë e vazhdueshme” është e vetmja mënyrë për ta përfytyruar atë. Por ç’ farë e vë në

lëvizje historinë përgjatë kësaj vije dhe a ka kjo vijë ndonjë fund? A egziston një shoqëri e “fundit”,

e përkryer, që përbën qëllimin e progresit? Nëse po, kjo do të shënonte realizimin e një ëndrre apo

përjetimin e një makthi?

Në të vërtetë historia përbën një proçes të hapur, i cili varet nga të gjithë individët të përfshirë në

veprim apo në kushtet e veprimit. Ajo është një tërësi historish, që janë të bashkëvendosura nga

veprimi i njerëzve dhe interpretohet në retrospektivë nga vetë njerëzit. Në këtë mënyrë, duke u

nisur nga përvoja njerëzore mund të pohojmë se idetë dhe përfytyrimet e gabuara, historikisht

kanë qënë motive për veprime të gabuara. Një proverb latin thotë: “Kush mendon madhërishëm,

gabon dhe po aq shumë”. Çelësi i gjithë kësaj duket se është fakti se, nëqoë se ne e kuptojmë që

njohja njerëzore mund të gabojë, atëherë, ne do të kuptojmë gjithashtu se nuk mund të jemi kurrë

tërësisht të sigurtë që s’ kemi bërë ndonjë gabim, siç edhe argumenton doktrina popperiane.

Duke pranuar logjikisht që historia përbën një proçes të hapur, i cili varet nga të gjithë individët e

përfshirë në veprim, atëherë mund të pohojmë se për nga natyra që gëzon, ajo mund të cilësohet

si një ndodhi që ndodh lirisht, pa urdhërin e askujt. Ajo ngrihet mbi bazën e lirisë njerëzore dhe

jo mbi bazën e një proçesi a-priori që çon në liri. Për këtë arsye ajo mund dhe duhet aktualizuar si

depozitë e tërësisë së zhvillimit njerëzor.

Historikisht kanë egzistura doktrina të ndryshme në lidhje me interpretimin e natyrës së zhvillimit

historik. Përplasja mes këtyre doktrinave përbën një hapsirë të gjërë diskutimesh, si për mbrojtjen

ashtu dhe për kundërshtimin e tyre.

Termat kyç: Histori, zhvillim historik, proçes a-priori, doktrina popperiane, histoicizëm.

Hyrje

Koha e përjetuar e historisë kolektive dhe individuale duhet të gjejë kuptimin dhe

thellësinë se kjo kohë e përjetuar, kjo e tashme mes të kaluarës dhe të ardhmes, të lejon

interpretimin egzistencial të së vërtetës dhe të lirisë. Ajo ka të bëjë me diçka që “përshkon

kohën” (Jaspers: Quer zur Zeit), pa të cilën nuk do të ishte më kohë.

Për historinë është folur dhe itet shumë. Zakonisht kur itet për të insistohet tek kuptimi

që përpiqemi të lexojmë tek ajo, apo tek kuptimi që duam ti japim asaj. Pasi në të kundërt

nuk do ishte një histori, por vetëm një zinxhir epokash dhe çastesh. Pikërisht interpretimet

që i janë bërë historikisht natyrës së zhvillimit historik, kanë përbërë një hapsirë të gjërë

diskutimesh dhe një arenë përplasjesh mes përkrahësve të doktrinave të ndryshme.

Kanë qënë dhe janë të shumtë ata që duke kërkuar absolutin tek historia, pretendojnë të

njohin konturet e saj. Por një absolutizim i tillë i relatives tregon se raporti me absolutin

transhendental ka qenë gjithmonë i ndërprerë. Mund të themi me bindje se një nga këto

doktrina, siç ishte historicizmi, përbën një lëvizje shumë të lashtë. Doktrinat e cikleve

jetësore, të qyteteve apo të recave, që përbëjnë format më të hershme të tij, i paraprijnë