Prurje të Kadaresë në standardin e shqipes në fushën e fj alëformimit
Author | Gladiola Durmishi Elezi |
Position | University of Vlora 'Ismail Qemali' |
Pages | 49-57 |
49
Vol. 3 No. 1
May, 2017
Balkan Journal of Interdisciplinary Research
IIPCCL Publishing, Graz-Austria
ISSN 2410-759X
Acces online at www.iipccl.org
Prurje të Kadaresë në standardin e shqipes në fushën e alëformimit
Prof As. Gladiola Durmishi Elezi
University of Vlora “Ismail Qemali”
Analizë
Procesi i globalizmit u hap rrugë prurjeve të alëve nga vende perëndimore, por duhet
të themi se edhe krij on lidhje shumëplanëshe me kulturën, bashkësinë gjuhësore e
shoqërore, duke u mbështetur në vlerat etnike dhe kulturore përkatëse. Vlera të tilla
përcjell pa më të voglin dyshim edhe vepra e Kadaresë.
Leksiku i veprës së tij sjell përfi time, jo vetëm me pasurinë që ka, por edhe me
hij eshinë që i jep alës me ngjyresat e duhura për çdo rast që kërkohet. Zgjedhja
e leksikut është dobësia e vetë shkrimtarit. Në përzgjedhjen e leksikut ai synon të
veçantën, estetikën shpesh modernisten e fi lozofi ken.
Në fi lozofi në e tij ka kritere të alës e shprehjes së vërtetë. Ndërfutja e përgjithësimeve
fi lozofi ke në tekstin narrativ është një nga konstantet e veprimit stilistik dhe
njëkohësisht parim krij ues e kompozicional.
Gjuhës i ka sjellë shumë alë të dobishme në jetën praktike, me kuptime e brendi
të thella fi lozofi ke edhe në aspektin e drejtpërdrejtë letrar artistik e gjuhësor. Gjuha
e Kadaresë është simbol i traditës gjuhësore shqipe në ditët e sotme, është simbol
i ideve, ndjenjave, gjykimeve të pavarura në artin letrar dhe atë shoqëror. Ismail
Kadareja harton e krij on lirshëm, ligjëron me leksik të zgjeruar e të peshuar mirë,
duke përzgjedhur alë të fuqishme, të mprehta për fi lozofi në e për logjikën që kanë.
Vepra e Kadaresë me origjinalitetin dhe individualitetin e vet dëshmon se vepra
letrare është gjuhëkrij uese dhe po aq botëkrij uese. Ajo dëshmon gjithashtu, se gjuha
si shprehje e përvojës njerëzore, e pasuruar ndër shekuj e breza, “është e gatshme ose
mund të përgatitet shpejt për të përcaktuar individualitetin krij ues”.
“Kadareja i dha një fytyrë moderne prozës shqipe, në të gjithë përbërësit e vet, shmangu prej
saj rutinën dhe mjetet e harxhuara, theu skemat e strukturave të mendimit, të formave dhe
të ligjërimit artistik. Arriti të pasqyrojë tek kjo prozë dimensionin fi lozofi k e universal, duke
e futur në shtratin e letërsisë moderne. Duke ardhur në këtë shtrat proza e Kadaresë vuri
në qendër dramat e individit dhe të kombit, kërkimet morale dhe situatat ekzistenciale në
jetën e tyre, përsiatjet fi lozofi ke për raportet e individit me shoqërinë dhe për integritetin e
personalitetit njerëzor” (Bulo, 1988, 178-179).
Letërsia e Ismail Kadaresë është gjithëpërfshirëse përsa i takon alësit, tematikës,
erudicionit, thellësisë së mendimit. E konstruktuar përmes pasionit të thellë për artin
letrar, ajo pulson nga imagjinata e fuqishme, stili i larmishëm e dramatik i rrëfi mit. Me
këtë potencë artistike, Kadareja është pranuar e njohur tashmë edhe përtej hapësirave
shqiptare, gati në mbarë botën si autor i një korpusi të gjerë veprash e sprovash letrare.
Krij mtaria e tij çmohet si për tematikën dhe lëndën që autori përzgjedh ashtu edhe
për vlerat e larta artistike, pasurinë ligjërimore, sprovat stilistike e gjuhëpasuruese të
tij . Përgjithësisht, letërsinë e tij e karakterizon një botë e dendur, e ndërtuar me thellësi
mendimi e shtrirje psikologjike si dhe me një sistem të përpunuar të legjendave, të cilat
autori i vesh me përmasat e ligjërimit homerik, me vibrimet e ligjërimit shekspirian,
To continue reading
Request your trial