Prurje të Kadaresë në standardin e shqipes në fushën e fj alëformimit

• Author: Gladiola Durmishi Elezi
• Position: University of Vlora 'Ismail Qemali'
• Pages: 49-57

49

Vol. 3 No. 1

May, 2017

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Graz-Austria

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Prurje të Kadaresë në standardin e shqipes në fushën e  alëformimit

Prof As. Gladiola Durmishi Elezi

University of Vlora “Ismail Qemali”

Analizë

Procesi i globalizmit u hap rrugë prurjeve të  alëve nga vende perëndimore, por duhet

të themi se edhe krij on lidhje shumëplanëshe me kulturën, bashkësinë gjuhësore e

shoqërore, duke u mbështetur në vlerat etnike dhe kulturore përkatëse. Vlera të tilla

përcjell pa më të voglin dyshim edhe vepra e Kadaresë.

Leksiku i veprës së tij sjell përfi time, jo vetëm me pasurinë që ka, por edhe me

hij eshinë që i jep  alës me ngjyresat e duhura për çdo rast që kërkohet. Zgjedhja

e leksikut është dobësia e vetë shkrimtarit. Në përzgjedhjen e leksikut ai synon të

veçantën, estetikën shpesh modernisten e fi lozofi ken.

Në fi lozofi në e tij ka kritere të  alës e shprehjes së vërtetë. Ndërfutja e përgjithësimeve

fi lozofi ke në tekstin narrativ është një nga konstantet e veprimit stilistik dhe

njëkohësisht parim krij ues e kompozicional.

Gjuhës i ka sjellë shumë  alë të dobishme në jetën praktike, me kuptime e brendi

të thella fi lozofi ke edhe në aspektin e drejtpërdrejtë letrar artistik e gjuhësor. Gjuha

e Kadaresë është simbol i traditës gjuhësore shqipe në ditët e sotme, është simbol

i ideve, ndjenjave, gjykimeve të pavarura në artin letrar dhe atë shoqëror. Ismail

Kadareja harton e krij on lirshëm, ligjëron me leksik të zgjeruar e të peshuar mirë,

duke përzgjedhur  alë të fuqishme, të mprehta për fi lozofi në e për logjikën që kanë.

Vepra e Kadaresë me origjinalitetin dhe individualitetin e vet dëshmon se vepra

letrare është gjuhëkrij uese dhe po aq botëkrij uese. Ajo dëshmon gjithashtu, se gjuha

si shprehje e përvojës njerëzore, e pasuruar ndër shekuj e breza, “është e gatshme ose

mund të përgatitet shpejt për të përcaktuar individualitetin krij ues”.

“Kadareja i dha një fytyrë moderne prozës shqipe, në të gjithë përbërësit e vet, shmangu prej

saj rutinën dhe mjetet e harxhuara, theu skemat e strukturave të mendimit, të formave dhe

të ligjërimit artistik. Arriti të pasqyrojë tek kjo prozë dimensionin fi lozofi k e universal, duke

e futur në shtratin e letërsisë moderne. Duke ardhur në këtë shtrat proza e Kadaresë vuri

në qendër dramat e individit dhe të kombit, kërkimet morale dhe situatat ekzistenciale në

jetën e tyre, përsiatjet fi lozofi ke për raportet e individit me shoqërinë dhe për integritetin e

personalitetit njerëzor” (Bulo, 1988, 178-179).

Letërsia e Ismail Kadaresë është gjithëpërfshirëse përsa i takon  alësit, tematikës,

erudicionit, thellësisë së mendimit. E konstruktuar përmes pasionit të thellë për artin

letrar, ajo pulson nga imagjinata e fuqishme, stili i larmishëm e dramatik i rrëfi mit. Me

këtë potencë artistike, Kadareja është pranuar e njohur tashmë edhe përtej hapësirave

shqiptare, gati në mbarë botën si autor i një korpusi të gjerë veprash e sprovash letrare.

Krij mtaria e tij çmohet si për tematikën dhe lëndën që autori përzgjedh ashtu edhe

për vlerat e larta artistike, pasurinë ligjërimore, sprovat stilistike e gjuhëpasuruese të

tij . Përgjithësisht, letërsinë e tij e karakterizon një botë e dendur, e ndërtuar me thellësi

mendimi e shtrirje psikologjike si dhe me një sistem të përpunuar të legjendave, të cilat

autori i vesh me përmasat e ligjërimit homerik, me vibrimet e ligjërimit shekspirian,