Raporti “Qartësi-Interpretim” në disa prej teoricienëve të së drejtës moderne

• Author: PhD Arjan Vasjari
• Position: Pedagog, Universiteti Europian i Tiranës
• Pages: 308-315

ISSN 2410-759X Balkan Journal of Interdisciplinary Research Vol 1 No 1

Acces online at www.iipccl.org IIPCCL Publishing, Tirana-Albania May 2015

308

Raporti “Qartsi-Interpretim” n disa prej teoricienve t s drejts moderne

PhD Arjan Vasjari

Pedagog

Universiteti Europian i Tiranës

Abstra kt

Debati rreth raportit mes koncepteve qartësi-interpretim juridik nuk është i ri në mjediset e

së drejtës. Fakti që në të drejtën moderne ai vijon të mbulojë një hapsirë mja të rëndësishme

shpjegon dy gjera: e para,rëndësinë e jashtëzakonshme që ka për shkencën e së drejtës ky raport;

dhe e dyta, vështirësinë për të pranuar një qasje univoke por, në të gjitha rastet hierarkike, ku njëri

koncept të ketë përparësi mbi tjetrin. Qasjet më klasike janë të konsoliduara në idenë e tyre mbi

përparësinë e qartësisë duke e konceptuar interpretimin e se drejtës si një akt i thjeshtë njohës i saj

apo më saktë,i normës juridike. Përgjithësisht, ideja e tyre mbështetet mbi paradigmën se, qartësia

përmblidhet tek intencioni i ligjvënësit historik dhe se interpreti duhet vetëm t’a identikojë

atë saktë. Përkundër kësaj qasje ,egziston një tjetër, kryesisht e frymëzuar prej realizmit juridik

amerikan i cili nga ana e tij duke ndërtuar një identikit gjykatësi të ndryshëm nga ai i sistemeve

kodiciste,pranon se interpretimi i operatorëve të së drejtës është një akt i mirëlltë prodhimi të

së drejtës. Me pak alë ,procesi interpretues që ushtrohet prej tyre është mja thelbësor brenda

fenomenit juridik.Shkrimi prek disa nga shkollat kryesore duke lluar me atë liberale, për të vijuar

më pas me atë anglosaksone, skandinave, amerikane, shkollën gjenoveze për t’u mbyllur me një

tjetër amerikan, Jonathan Wroblewski. Ky lloj excursus-i teorik, ashtu sic është logjike të ndodhë,

nuk bëhet për të mbërritur në një përgjigje mbi përparësitë e njërit koncept apo tjetrit por,për të

parashtruar nevojën për të debatuar rreth tyre.

Fjalë kyçe: Qartësia e së drejtës, interpretim juridik, sistem juridik, iuspozitivizëm normativist,

normë juridike, gjuhë, diskrecionalitet i gjykatësit, ermeneutika skeptike, realizëm juridik, hard cases-

easy cases, domethënie e normës, ideologji statike-ideologji dinamike.

Hyrje

Ēshtë një fakt i gjithpranuar tashmë se, era post moderne dhe proceset globalizuese kanë

krijuar një model shoqërie gjithmonë e më kompleks. E drejta, ndoshta më shumë se

çdo disiplinë tjetër humane, ka ndjerë impaktin e këtij artikulimi shumëtrajtësor i cili

ka provokuar një proliferim të burimeve të prodhimit normativ dhe gjithaq nevojën për

interpretim. Mirëpo, nëse nga njëra anë e drejta i është përshtatur këtij transformimi, nga

ana tjetër asaj i është vënë në diskutim njëri prej elementeve themelor karakterizues:qartësia.

Shkolla liberale

Teoricienët e së drejtës me frymëzim liberal kanë mbrojtur sistematikisht idealin e qartësisë

të së drejtës duke u bazuar në parakushtin se, më pjesën dërrmuese të rasteve është e

mundur të njihet ex ante ajo se, çfarë normat juridike parashkruajnë dhe parashikojnë për

rastet konkrete. Neil MacCormick e përkuzon qartësinë e së drejtës si një besnikëri ndaj

precedentit. “Një e drejtë është e qartë nëse përgjatë kohës, raste të ngjashme kanë gjetur

zgjidhje të ngjashme. Në këtë mënyrë, qartësia është shprehje e kërkesës për besim, ruajtje

dhe stabilitet të së drejtës në këndvështrim diakronik” (MacCormick,1995). Duke integruar

më tej në këndvështrimin e tij edhe funksionin e operatorit të së drejtës në raport me