Sfondi Historik i Kontratës Individuale të Punës Influencat e së Drejtës Romake në Legjislacionin Shqiptar

• Author: Artan Broci
• Position: Judge at Supreme Court of Albania
• Pages: 76-85

76

Vol. 3 No. 3

January, 2018

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Graz-Austria

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Sfondi Historik i Kontratës Individuale të Punës

Inuencat e së Drejtës Romake në Legjislacionin Shqiptar

Artan Broci

Judge at Supreme Court of Albania

Karakteristika të Kontratave në të drejtën Romake

E drejta e zhvilluar romake që ka të bëjë me kontratat, ishte një e drejtë e transaksioneve

të kujdesshme; asaj i mungonte më shumë një parim bashkues rrënjësor sesa nevoja

për një marrëveshje (Borkowski & Du Plessis, 2011, 367). Në disa aspekte ajo ngjasonte

me të drejtën mesjetare angleze të kontratave1 – një vendosje për padi gjyqësore në

situata të veçanta, [ku] çdo padi përmbante rregullat e veta të dallueshme. Por, në të

njëjtën kohë, rastet e paparashikuara të urdhrit gjyqësor të assumpsit, eventualisht

ndihmuan për t’i dhënë ligjit anglez të kontratave një nivel të konsiderueshëm

kohezioni, kur në të drejtën romake, zhvillimi i kët parimi, ose nuk rezultoi me vlerë

ose solli inkohezion2. Në Romën e lashtë, ligji vërtitej kryesisht rreth një kontrate të

vetme –stiplulatio – por më vonë u kthye më shumë në një ligj kontratash se sa një ligj

kontrate. Krahasimi duhet bërë me shumë kujdes, edhe pse është e qartë se pavarësisht

paraqitjes së t unike, e drejta angleze përfshinte një numër transaksionesh diskrete3.

Kontratat si veprime juridike bilaterale ose multilaterale ishin burimi më i shpeshtë

i marrëdhënieve të detyrimit. Që të lidhej një kontratë duhej të paktën pëlqimi i dy

personave me zotësi juridike. Sipas së Drejtës Romake, nuk konsiderohej si kontratë

çdo marrëveshje mes palëve. Kontrata konsideroheshin vetëm ato marrëveshje që

shoqëroheshin me të drejtën e ngritjes së padisë (Mandro, 2007, 342).Për krimin

e çdo kontrate kërkoheshin disa elementë pa të cilët nuk mund të kishte kontratë.

Këto quheshin elementët konstitutivë të kontratës (Mandro, 2007, 342). Grupi tjetër

i elementëve ishin ata element të cilët nuk ishin të domosdoshëm për krimin

dhe ekzistencën e kontratës(Mandro, 2007, 342). Elementët e kontratave që sipas

dispozitave juridike kishin rëndësi, por palëve i’u lejohej që me marrëveshje të lirë

t’i përjashtonin nga thelbi i kontratës, quheshin elementë të rëndomtë ose natyralë.

Grupin e tretë të elementëve të kontratave e përbënin elementët jo-esencialë e jo të

rëndomtë, ku futeshin ato pjesë përbërëse të kontratës të cilat palët i kontraktonin

vetë duke u’a shtuar pjesëve të tjera të kontratës (Mandro, 2007, 342).

Karakteristikë e përbashëkt e kontratave ishte fakti se ato ishin veprime juridike të

dyanshme. Për nga karakteristikat e tjera kontratat ndryshonin dhe ndaheshin në

disa lloje. Duke i’u referuar të drejtave dhe detyrimeve që dervonin nga kontrata

ato klasikoheshin në unilaterale, bilaterale jo të barabarta dhe bilaterale. Nisur nga

fakti se në dobi të kujt ishte lidhur kontrata ato kategorizoheshin në lukrative dhe

oneroze. Nisur nga fakti se qëllimi i lidhjes së kontratës evitohej apo jo në kontratë,

ato ndaheshin në abstrakte dhe kauzale.Sipas mënyrave të mbrojtjes kontratat ishin

1 Krahasimime tëdrejtënmesjetareAngleze,merret gjithmonënëkonsideratëkurtrajtohen institutetësë

DrejtësRomakepër shkaktëkonvergjencavedhe diferencaveqëkanë pasurkëtody vendengapikpamja e

zhvillimevelegjislative.

2 Ibid.

3 Ibid.