Abuzimi i të drejtave të punëtorëve në Republikën e Kosovës

• Author: Mustafë Kadriaj - Lulzim Beqiri
• Pages: 157-163

157

Vol. 2 No. 3

January, 2017

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Tirana-Albania

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Abuzimi i të drejtave të punëtorëve në Republikën e Kosovës

Mustafë Kadriaj

Lulzim Beqiri

Abstrakt

Duke u nisur nga parimi shkencor ekonomik qëllim içdo qeverie është rritja ekonomike,

mirqenia, mbajtja nën kontroll e infl acionit si dhe ulj a e papunsisë.Që nga mbas luW a në Kosovë

të punzënia dhe të drejtat e puntorëve ka qenë dhe vazhdon të jetë një palgë e pa shërueshme

për shoqërinëkosovare. Abuzimi fl agrant dhe i vazhdueshëm i qvereive dhe i spubjekteve

ka qenë se në emër të punsimit është marr vota e qytetarit të Kosovës,ndërsa Republika e

Kosovës është me një papunësi përafërsisht 40%.Abuzimi në sektrin publik është evidente

punsimi në afërsi familjare, animi partiak, punsimi përmes mitos, si dhe më e rënda abuzimi

moral kur fl asim për gjinin femrore, ndërsa thirrja akademike dhe profesionalizmi as që vie

në shprehje për kundër kërkesave në konkurse nga ana e institucioneve. Abuzimet evidente

në sektorin privat janë pranimi pa konkurs, puna provuese sipas tekve të pronarit, punsimi

informal, punsimi nën moshën 18 vjeq, sidhe moskompensimi i punës jasht orarit si dhe mos

dhënia e pushimit vjetor dhe shëndetësor.Hulumtido të jetë një hap i vogël për përmirsimin e

punsimit dhe të drejtave të puntorve në Kosovë.

Fjalët kyçe: Punsimi, të drejtat e puntorëve, sektori publik dhe privat.

Hyrje

Ekonomiksi i punës është një degëzim i shkencës ekonomike pra, i Ekonomiksit.

Ekonomiksi i punës studion mënyren e organizimit, funksionimit të tregjeve të punës

si dhe proceset dhe pasojat që ndodhin në tregjet e punës.Ekonomiksi i punës merret

gjithashtu edhe me studimin e mënyrës së sjelljes të pjesmarrësve në tregjet e punës

si dhe me politikat shtetërore që kanë të bëjnë me punsimin dhe pagesën e faktorit

punë. (Qirici, 2005, p. 6). Me page kuptojm e ardhura nga të punsuarit në një biznes

privat, shtetror, apo në shërbim civil të një vendi. Ndërsa pagë reale është emërore

të pjestuara me indeksin eçmimeve. Tregon çfarë dhe sa mund të blejë realisht

konsumatori me pagën që merr. (SKENDERI, 2010, p. 181). Me punë kuptojm çdo

veprimtari që prodhon sende ose shërbime që kanë vlerë këmbimi.Me një kuptim më

të ngusht puna e një njeriu është një veprimtari që prodhon diçka e që ka vlerëpër një

njeri tjeter.Punsimi është gjetja ose sigurimi i një pune nga persona të pa punëpor që

janë në kërkim të një pune. Punsim iplotë është masa e punsimit që i përgjigjet normës

natyrore të papunësisë, d,m.th. niveli më i lartë i punsimit në afatgjatë. Punëdhënësi

është personi apo organizata që ofron punë kundrejt një page ose rrogë të caktuar.

Punonjës: person i punsuar në një organizatë shtetërore apo private kundrejt pagës.

(SKENDERI, 2010, p. 209).Papunësia: përbën një prej statistikave ekonomike më të

rëndësishme të botës. Kjo u tregon politikanëve dhe ekonomistëve se sa mire është

duke punuar një ekonomi,kur papunsia është ekonomia shumë e ulët, ekonomia

duhet të ngadalësohet, Pakëz papunësi konsiderohet një gjë e mire për ekonominë

( është mirë të ketë në xhiro njerëz që kërkojnë punë, pasi vetëm kështu ekonomia