Mbi lirinë dhe barazinë : J. Rowls

• Author: Suela Ibraimllari
• Pages: 267-274

267

Vol. 3 No. 1

May, 2017

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Graz-Austria

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Mbi lirinë dhe barazinë : J. Rowls

PhD (C.) Suela Ibraimllari

Abtsrakt

Në fi lozofi në politike shpesh vihen përballë koncepte të ngjashme për nga kuptimi, por që në

realitet shpesh derivojnë në nocione antonimike të njëra-tjetrës. Kjo ndodh, sepse edhe vetë

sistemet demokratike ndryshojnë nga njëri vend në tjetrin, në mënyrën e njohjes dhe vënies

së tyre në jetë. Kështu Holmes shprehet se: “Nuk kam asnjë respekt për barazinë, që për mua

s’është veçse idealizim i smirës”(Kis,J.,1998, fq.59), duke e lidhur barazinë me elementë të

moralit, asaj që është e mirë dhe është e keqe.

Por lind pyetja: A janë liria dhe barazia koncepte që i vishen etalone matëse të moralitetit

në sistemet politike, siç është demokracia përfaqësuese? Apo mos ndoshta në këto sisteme

konceptet ngrejnë dilema dhe paradokse, sepse i atashohen elementëve të tjerë të sistemit

politik, siç janë pushteti, sovrani, e drejta, ligji etj…? Deri ku shkon ky atashim dhe a mund

të bëhemi skeptikë për t’i vendosur konceptet si brenda sistemit politik ashtu edhe brenda

moralit?

Ky punim ka për qëllim t’u japë përgjigje pyetjeve të mësipërme, duke u fokusuar dhe

thelluar në njohjen dhe refl eksionin fi lozofi k të ideve të Rowls. Njohja e fi lozofi së së tyre, si

përfaqësues të fi lozofi së politike postmoderne, do të orientojë diskutimin mbi demokracitë

e sotme përfaqësuese si dhe mbi mënyrën se si këto koncepte në varësi të përdorimit të tyre

çojnë në denigrim dhe jo vetëm në konsolidim të demokracive të sotme.

Fjalët kyç: liria, barazia, demokracia përfaqësuese, Rowls.

Hyrje

Vlerat e lirisë dhe barazisë, janë bërë pjesë e refl eksioneve fi lozofi ke që kur ato u

bënë pjesë e diskutime historike nga Revolucioni Francez. Por ato janë atashuar me

koncepte të tjera siç është “drejtësia” , “ proporcionaliteti”’ “paanësia” etj...

Ndryshe nga nocioni i lirisë, që mund të jetë lehtësisht i përvetësueshëm nga cdo

qënie njerëzore; nocionet “barazi” dhe “drejtësi” si nocione të lidhura në mënyrë

të pashmangshme me njëri-tjetrin; kthehen në nocione subjective dhe relative. Nga

pikëpamja fi lozofi ke nocioni i mbirenditur është ai i “drejtësisë”, si nocion qartësisht

i pasur me parakushte që përmes kompromisit shoqëror përcaktojnë se çfarë është

e drejtë ose jo. Përmes refl eksionit në fushën e fi lozofi së politke le t’i kuptojmë

konceptet më gjerësisht.

1. Rreth kuptimit të lirirsë dhe barazisë në fi lozofi në politike

Një nga elementët thelbësorë në ideologjinë politike bashkëkohore është liria. Dy

pyetjet kryesore që lindin në lidhje me këtë element janë:

a. Çfarë është liria dhe çdo të thotë që dikush gëzon liri për të bërë ose jo një

veprim të caktuar?

b. Cilat janë caqet e lirisë vetjake?

Filozofët e kanë përkufi zuar lirinë, si diçka që varet nga alternativat që shtrohen para

individit dhe a ësia e tij për të zgjedhur mes tyre. Kështu sipas Mill: “Hapësira e