Mes akuzave dhe realitetit

• Author: Valentina Hushi
• Pages: 166-176

166

Vol. 6 No.2

September, 2020

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Graz-Austria

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Mes akuzave dhe realitetit

Valentina Hushi

Veprimtaria politike e diplomatike e Mehdi Frashërit lidhet me ngjarje të rëndësishme

të shtetit shqiptar në vitet 1913-1944. Ashtu siç ndodh me çdo personalitet politik,

edhe ai iu është nënshtruar kritereve të vlerësimit të punës dhe mendimeve të t nga

opinioni, kolegët, shtypi dhe studiuesit e fushës. Mehdi Frashëri u largua nga vendi

në moshë të re dhe deri në vitin 1913, kur ai u kthye, ishte i njohur për opinionin e

gjerë shqiptar për emrin dhe mbiemrin por jo për punën dhe a ësitë e t . Në këto

kushte mund të ishte i kuptueshëm ndonjë dyshim për patriotizmin dhe vlerat e t

atdhetare që mund të buronte edhe nga mospërputhjet e mendimeve personale. Por

në kohët e sotme, me zbardhjen e dokumenteve që dëshmojnë veprimtarinë e t është

e pamundur të mos besosh që Mehdi Frashëri ishte një patriot që donte dhe punonte

për më të mirën për Shqipërinë. Megjithatë përgjatë karrierës së t jo rrallë herë u

përball me akuza të rënda. Njëra prej tyre ishte “italofi l”. Arsyeja ishte se ai, si shumë

patriotë të tjerë, nuk i shpëtoi bindjes se ngritja dhe organizimi i shtetit shqiptar

pas Lu ës së Parë Botërore ishte i pamundur pa mbështetjen e shteteve të mëdha në

përgjithësi apo ndihmën e një fuqie botërore në veçanti.

Me këtë akuzë ai u përball që në marrjen e detyrës së parë nga qeveria e Turhan

Pashë Përmetit në vitin 1914. Ai u emërua Prefekt i Durrësit1, gjë që nuk u mirëprit

nga popullsia. Kjo dëshmohet nga raportet e përfaqësuesve të huaj në Shqipëri.

Në një telegram të datës 20 shkurt 1914, atasheu konsullor i Austo-Hungarisë, z.

Hornbostel, i shkruante Kontit Berchtold se zëvëndësimi i mytesarifi t të Durrësit,

Hamit bej Toptani, me Mehdi bej Frashërin nuk ishte pritur mirë nga popullsia. Kjo,

jo vetëm për faktin që Hamit Toptani ishte fi gurë e dashur për popullsinë, por edhe

sepse Frashëri konsiderohej si “një pasonjës me bindje” i Italisë. Si argument për

këtë, konsulli theksonte faktin, që Mehdi Frashëri, që në ditën e parë të punës kishte

dërguar në Itali një nënpunës për të blerë sendet e nevojshme për pajisjen e gardës së

re që do të kr ohej2.

Në fakt, nuk ka asnjë të dhënë për lidhje të Mehdi Frashërit me Italinë dhe

interesat e saj deri në momentin kur ai erdhi në Shqipëri, me përjashtim të ndonjë

miqësie personale të kr uar gjatë takimeve ku ai përfaqësonte postet e mbajtura në

administratën osmane. Aq më tepër nuk mund të ishte argument marrja e pajisjeve të

gardës në Itali, kur pjesa më e madhe e tregtisë dhe shkëmbimeve zhvillohej pikërisht

me këtë të fundit. Si nxitje e këtyre akuzave mund të ketë shërbyer edhe miqësia e

t me Esat Pashë Toptanin kur dihej rivaliteti i kët të fundit me Ismail Qemalin.

Në debatin për marrëveshjen me grekët, Frashëri mbështeti grupin që iu kundërvu

Ismail Qemalit duke u rreshtuar kështu në krah të Esat Pashë Toptanit3.

Mehdi Frashëri nuk pati kohë që të fi tonte simpatinë e popullit të Durrësit sepse

në 19 mars 1914, qeveria e Turhan Pashë Përmetit e emëroi delegat në Komisionin

1 Përlindja e Shqipëniës, vjet’ i II, n.12, 8/21 shkurt 1914, f. 4, “Qeverim i Shqipëniës së Mesme”

2 Arkivi i Institutit të Historisë, Fondi i Vjenës, 24-37-3720. Telegram koefi dencial i Atasheut

konsullor Hornbostel drejtuar Kontit Berchtold, 20 shkurt 1914.

3 Hilë Lushaku, Ministrat e Brendshëm të Shqipërisë 1912-2007, Tiranë: Ilar, 2009, f. 134.