Modernineti në “Dy drama “të autorit Ragip Sylaj. Drama “Dëbim nga Parajsa”

• Author: Msc. Kujtim Bytyci
• Pages: 118-122

ISSN 2410-759X Balkan Journal of Interdisciplinary Research Vol 1 No 1

Acces online at www.iipccl.org IIPCCL Publishing, Tirana-Albania May 2015

118

Modernineti në “Dy drama “ të autorit Ragip Sylaj.

Drama “ Dëbim nga Parajsa”.

Msc. Kujtim Bytyci

Abstra kt

Autori Ragip Sylaj vjen para lexuesit në një mënyrë të re paraqitjeje. i ndryshëm si në

gjininë poetike, po ashtu dhe në gjininë e dramës që përpiqet të eksperimentojë. Autori

nuk është i panjohur për lexuesin shqiptarë , autori është përfaqësuar në antologji në

gjuhën shqipe dhe në gjuhë të huaj. E megjithatë, popullariteti i një shkrimtari ka magjinë

e surprizës, që në momentin që shfaqet e bën për vete lexuesin me “ suprizat” e këndshme

qe i servir . Poezia është gjinia më e lëvruar e këtij autori, por nuk ngelet pas dhe në prozë,

ese, kritikë letrare, dhe dramë.

Kalimi nga njëra gjini në tjetrën, sigurisht që ka pjesën e vet të vështirësisë, duke sjellë një

“përshtatje” të krijuesit. Përveç përshtatjes, është dhe gjetja e vetvetes. Gjetja e vetvetes

është dhe orientimi drejtë asaj lloj drame , që përshtatet më së shumti me prirjet dhe

shijet estetike të krijuesit. Sylaj në eksperimentimin e tij drejtë dramës ka një orientim

mëse të qartë, drejtë dramës moderne, por që pika e referimit është lexuesi ( spektatori).

Moderniteti i Ragip Sylaj në dramë , nuk qëndron vetëm në faktin e kreativiteit të

prezantimit të dramave në modelin e antidramave, të heronjve si antiheronj, por edhe

në organizimin e tekstit të dramave. “ Dy dramat” e tij kanë komoditetin që të lexohen

edhe si një material letrar, por edhe si tekste të mirëllta dramatike, por që në këtë të

fundit, komoditeti shndërohet në një dhimbje koke për çdo regjizor që do të kërkojë të

vejë në skenë këto drama. “ “Kokëdhimbja “ vjen për faktin që regjizori duhet që këtë

material letrar bruto ta shndrojë në një shfaqje tetrale që kërkon mjeshtëri regjizoriale

dhe aktoriale.

Moderniteti në dramat e shkrimtarit Ragip Sylaj zbulohet tek “plateja” e absurdit në të

cilën lëvizin heronj-antiheronj, dhe drama-antidramë. Lënda mbi të cilën ngrihet drama,

është lënda biblike. Megjithëse kjo është lënda bazë, autori ka mundur që ti shpëtojë

“kurthit “ për ta trajtuar lëndën bazë në kujtë e religjionit. Ai ka mundur që fabulën

biblike ta vejë në shërbim të lëndës dramatike, ku religjioni shndërrohet në absurd, dhe

ekzistencializëm.

Historia e letërsisë botërore njeh mjaë raste të orientimit të shkrimtarëve ndaj subjekteve

biblike, duke krijuar vepra letrare të cilat në sajë të fuqisë së penës së tyre I kanë qëndruar

kohës. Historishkrimi letrar zë ll që në periudhën e Rilindjes Europiane, me autorë të

tillë si Ligieri, Bokaçio, listë e cila vazhdon dhe në periudhat e mëvonshme letrare, me

Dostojevskin, Bodler, Kamy, Prust etj. Secili në gjykimin dhe këndvështrimin e tyre ka

trajtuar artistikisht subjektet biblike, duke na sjellë vepra letrare me modele krijuese,

simbole botën e përtejme (feri, parajsa, purgatori). F. Kaa në veprën e tij “Proçesi” na

sjell gjykimin për Mëkatin e Madh, të trajtuar artistikisht. Bibla është quajtur ndryshe dhe

“Libri I librave”.

Studiuesi amerikan Notrop Fraji për ndikimin që ka pasur dhe vazhdon të ketë Bibla në

letërsinë perëndimore shprehet se: “Në kulturën tonë( perëndimore) , libri i shenjtë është

Bibla, e cila mbase është libri i shenjtë i ndërtuar më sistematikisht në botë. Asnjë libër nuk

ka ndikim të vet në letërsi, pa pasur vetë cilësi letrare, kurse Bibla është vepër e letërsisë,