Ndikimi i Sjelljes Financiare në Vendimmarrjen Investuese për Aktive Reale të Paluajtshme

• Author: Blerina Dervishaj
• Position: Universiteti 'Ismail Qemali'
• Pages: 235-244

235

Vol. 3 No. 3

January, 2018

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Graz-Austria

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Ndikimi i Sjelljes Financiare në Vendimmarrjen Investuese për Aktive Reale

të Paluajtshme

Msc. Blerina Dervishaj

Universiteti ”Ismail Qemali”

Abstrakt

Tregu i pasurive të paluajtshme dhe tregjet nanciare kanë shumë tendenca psikologjike të

përbashkëta. Si pasojë e ndikimit të faktorëve psikologjike dhe emocionale në vlerësimin e

pasurive të paluajtshme, çmimet e pasurive të paluajtshme ndryshojnë shpesh nga vlerat

e tyre themelore në periudha afatshkurtra dhe afatmesme. Kjo dukuri është më e theksuar

sidomos në tregun e banesave ku pjesa më e madhe e pjesëmarrësve janë investitorë pa

përvojë, të pasostikuar, të motivuar nga faktorë nanciare, emocionale dhe personale. Sjellja

joracionale e pjesëmarrësve të tregut të pasurive të paluajtshme ishte një ndër shkaktarët e

lulëzimit dhe rënies së pasurive të paluajtshme në10-vjeçarin e parë të kët mëvjeçari. Punimi

përqendrohet në tiparet bazë psikologjike të pjesëmarrësve të tregut të pasurive të paluajtshme

dhe organizohet si von: Pjesa e parë diskuton lidhjet e tregut të pasurive të paluajtshme me

ekonominë në përgjithësi dhe tregjet nanciare në veçanti . Pjesa tjetër diskuton tendencat në

nivel mikro që ndikojnë vendimmarrjen individuale si dhe si këto tendenca të sjelljes paraqiten

në tregjet e pasurive të paluajtshme. Pjesa e tretë diskuton ekspansionin në tregun e pasurive

të paluajtshme, “luskat” në këtë treg dhe reagimet e tepruara të çmimeve të pasurive të

paluajtshme. Pjesa e fundit paraqet përmbledhje dhe konkluzione.

Fjalë kyçe: vendimmarrje investuese, aktive reale, aktive nanciare, tendencat e sjelljes, treg.

Hyrje

Vlerësimi i shtëpive ndikon vendimet nanciare të familjeve. Për shembull, pronarët

e shtëpive që dëshmojnë një vlerësim në rritje të çmimit të shtëpisë së tyre, ka gjasa

të ndihen më mirë për gjendjen e tyre nanciare dhe të shpenzojnë më tepër nga

të ardhurat e tyre të disponueshme sesa po të ishin në kushte të tjera (Campbell &

Cocco 2005). Meqë shpenzimet e konsumit janë një faktor nxitës në rritjen e prodhimit

të brendshëm bruto (PBB), në përgjithësi, ecuria e tregut të strehimit ka një efekt të

rëndësishëm në rritjen e PBB-së në mbarë botën. Për shembull, Case, Quigley dhe

Shiller (2005) tregojnë se efekti i pasurisë së paluajtshme në shpenzimet e konsumit

është më i madh se efekti i pasurisë së kruar nga tregu i aksioneve. Ata ia atribuojnë

këtë pjesërisht perceptimit të publikut se pasuria e strehimit është më e qëndrueshme

në krahasim me pasurinë e tregut të aksioneve.

Lidhja e Tregut të Pasurive të Paluajtshme me Tregun Financiar

Performanca e papritur dhe luhatshmëria e tregut mund të ndikojnë sjelljen investuese

të familjeve dhe vendimet e tyre në lidhje me shpërndarjen e investimeve të tyre në

aktive. Cocco (2005) gjen se ekziston një marrëdhënie përgjithësisht negative midis

investimeve të individëve në pasuri të paluajtshme dhe atyre në tregjet nanciare.

Kjo është veçanërisht e vërtetë për familjet më të reja dhe më të varfra me pasuri të