Rregullat që zbatohen ndaj abuzimeve me pozitën dominuese të ndërmarrjeve

• Author: Ardvin Kraja
• Position: Universiteti Europian i Tiranës
• Pages: 315-319

315

Vol. 2 No. 3

January, 2017

Balkan Journal of Interdisciplinary Research

IIPCCL Publishing, Tirana-Albania

ISSN 2410-759X

Acces online at www.iipccl.org

Rregullat që zbatohen ndaj abuzimeve me pozitën dominuese të

ndërmarrjeve

PhD (C.) Ardvin Kraja

Universiteti Europian i Tiranës

Abstrakt

Në ditët e sotme formacionet e mëdha ekonomike kanë marrë një rol dominues në kuadër të

kontrollit të tregjeve si pasojë e lënies së lirë të tyre nga qeveritë. Një nga format e ushtrimit të

kët̀ kontrolli është pozita dominuese e shoqërive tregtare. Fakti që një kompani mund të ketë

pozitë dominuese kjo nuk do të thotë që përbën një shkak abuziv. Abuzimi me ketë pozitë ka

sjellë për rrjedhojë edhe parashikimet ligjore në kuadër të konkurrencës efektive. Në punim

do të paraqiten mënyrat e abuzimit me këtë pozitë si edhe kur është shfaqur fi llimisht dhe

ndryshimet respektive nga legjislatori, duke u nisur nga e drejta e BE-së dhe duke vënë theksin

tek parashikimet ligjore që ka legjislacioni shqiptar. Pozita dominuese është një kategori e të

drejtës së konkurrencës dhe për rrjedhojë parashimiket ligjore janë në ligjin për mbrojtjen

e konkurrencës. Abuzimi me pozitën dominuese si një mënyrë e dominimit të tregut nga

shoqëritë e caktuara tregtare që abuzojnë me këtë pozitë dominuese në treg duhet të përballen

me sanksionet e vendosura në kuadër të mirë-funksionimit të konkurrencës së lirë në tregje të

caktuara. Kushtet kur mund të quhet një kompani me pozitë dominiuese janë thelbësore për të

identifi kuar sjelljen e ndërmarrjeve në një treg, dhe për këtë arsye është kr̀ uar edhe Autoriteti

i Konkurrencës, si një organ mbikqyrës për veprimtarinë ekonomike të shoqërive tregtare në

kushtet e tregut të lirë dhe në kuadër të konkurrencës efektive.

Fjalë kyçe: pozitë dominuese, konkurrencë, treg, ndërmarrje, abuzim, legjilacion.

Hyrje

Traktati për Funksionimin e Bashkimit Europian nuk jep asnjë përkufi zim të poz-

itës dominuese. Komisioni Europian (KE) dhe Gjykata Europiane e Drejtësisë (GJED)

nëpërmjet vendimeve dhe jurisprudencës së tyre kanë arritur të përcaktojnë nocionin

e pozitës dominuese. KE e përkufi zoi pozitën dominuese duke iu referuar dy vari-

anteve: a) Dominimit; b) Tregut. Dominimi është fuqia ose zotërimi i aW ësisë që ka

një ndërmarrjë të pengojë konkurrencën efektive në një treg të caktuar ose specifi k,

ndërsa tregu është vendi ku ballafaqohet oferta dhe kërkesa. Gjykata Europiane e

Drejtësisë pas propozimeve të shumta, referuar nenit 102 të TFBE-së e ka përkufi zuar

pozitën dominuese si një pozicion të fuqisë ekonomike që ka në treg një ndërmarrje, e

cila e lejon që të kufi zojë konkurrencën efektive duke i dhënë fuqinë të sillet në masë

të dukshme, në një mënyrë të pavarur nga operatorët konkurrentë dhe konsumatorët

e saj.1 Nga ana e vet KE insiston tek pavarësia më shumë sesa tek forca që rrjedh nga

fuqia ekonmike.2 Në fakt, vendosja e theksit tek njëri apo tjetri kriter është e njejta

gjë, sepse referuar teorive dhe praktikave ekonomike, pavarësia është pasojë e fuqisë

ekonomike. Në rastin konkret, fuqia që karakterizon kompaninë në pozitën domin-

uese i lejon njëkohësisht që të ushtrojë ndikim në sjelljen e konkurrentëve të saj dhe

1 United Brands vs Commission (1978), ECJ 27/76, E.C.R 207, parag. 65.

2 Vendimi nr. 00/74, Virgin, 14 Korrik 1999, FZKE L 30 e 14 Shkurt 2000.