Shqipëria në stuhinë e traktateve sekrete

• Author: Muhamet Mavraj
• Position: Universiteti i Prishtinës dhe Kolegji 'Fama'
• Pages: 612-619

ISSN 2410-759X Balkan Journal of Interdisciplinary Research Special Issue No 1

Acces online at www.iipccl.org IIPCCL Publishing, Tirana-Albania June 2015

612

Shqipëria në stuhinë e traktateve sekrete

Muhamet Mavraj, PHDc

Universiteti i Prishtinës dhe Kolegji “Fama”

Abstrakt

Është bërë një shekull i plotë që nga Pakti i fshehtë i Londrës (26 prill 1915) që vendosi për

Shqipërinë të kundërtën e Vendimit përfundimtar të Londrës (29 korrik 1913). Shpjegimet e

literaturës sonë për atë Pakt rregullisht kuzohen në viktimizimin special të Shqipërisë. Ky shpjegim

është ekskluzivisht i selektuar dhe vetëm për fazën e selektuar të zhvillimeve ndërkombëtare. Një

shpjegim në zgjerim të kontekstit horizontal dhe kontekstit të marrëdhënieve ndërkombëtare,

do të mundësonte një kuptim më të qartë të 26 prillit 1915, të fatit shqiptar, të rrethanave përtej

zonës adriatike dhe logjikës së funksionimit të Pushteteve të Mëdha pas provokimit dramatik të

drejtpeshimeve botërore. Pakti i fshehtë i Londrës është vetëm një në stuhinë e pakteve të fshehta të

Luës së Parë Botërore. Se çfarë përfshiu kjo stuhi, se cilat janë dallimet e të përbashkëtat e pakteve

tjera me atë të Londrës, se cilat zona e popuj u përfshinë në objektivat e atyre pakteve dhe nga

cilat fuqi botërore, do të shpjegohet në punimin posht abstractit. Gjithashtu, do të jepet përvoja

paraprake dhe e pastajme në zejen e pakteve, traktatave, marrëveshjeve të fshehta, premtimeve të

shkruara ose gojore, zonave të pakteve të fshehta dhe përplasjen e këtij modeli të diplomacisë me

konceptin e ri që solli Wilsoni në Konferencën e Paqes.

Shpjegimi do të prek tërthorazi paqëndrueshmërinë e teorisë deklarative të së drejtës ndërkombëtare

në raport me njohjen e shtetit shqiptar.

Termat kyçe: Pakti i fshehtë i Londrës, Paktet e fshehta të Antantës, Lua e Parë Botërore, Teoritë e

njohjes ndërkombëtare, 14 Pikat e Uillsonit.

Hyrje

Kur Lua e parë Botërore po hynte në çastet vendimtare, u ndërthurën nga Antanta një

stuhi premtimesh e marrëveshjes të fshehta për tapi shtetesh e tapi tokash të huaja. Kjo

është diploamcia e Antantës gjatë Luës së Parë Botërore. Lojtari kryesor që e kishte art

këtë tip diplomacie, ishte Britania e Madhe. Traktatet e Fshehta dhe premtimet kontraverze

për përtime të Luës, bëhen edhe bazë e Traktateve të Paqes, ndonëse Uillsoni që në

pikën e parë të programit të tij 14 pikësh1 angazhohej kundër jetësimit të marrëveshjeve

të fshehta ndëraleate, të nënshkruara gjatë luës. Aktorët dhe autorët e tyre ishin ende në

pushtete dhe pjesëmarrës në Konferencën e Paqes. 1500 ditët e Luës së Madhe, mbytën

mesatarisht nga 6000 njerëz në një ditë (Merriman, 2004, 1032). Dëmet tjera zike në

njerëz, dëmet shpirtërore, morale e materiale ishin të përmasave kolosale. Por, në tryezë

do të nxirren letrat që sollën këtë Luë të Madhe dhe ato që e përfunduan atë: në çdo

sektor të luës ishin bërë traktate të fshehta e të hapta, pothuajse asnjëra me tjetrën të

pajtueshme.

Tërë logjika e premtimeve dhe traktateve sekrete e publike ka një funksion: tërheqjen e sa

më shumë aleatëve kundër boshtit gjerman. Forcat gjermane dhe osmane do të humbnin

në Lindjen e Mesme po të shkonte përkrahja arabe në anën britanike, rrjedhimisht të

Antantës, ndërsa në Evropë forcat austro-gjermane do të humbnin po të hynte Italia në

anën e Antantës.

1Shpallur llimisht në janar 1918, në Kongres, konrmuar më 4 korrik 1918 te varri i Xh.Uashingtonit