Zhvillimi historik i normave për ndalimin e përdorimit të forcës nga ana e shteteve në të drejtën ndërkombëtare deri te Karta e OKB-së

• Author: Shefki Sht?rbani - Halim Bajraktari
• Position: University of Prizren 'Ukshin Hoti' - Prof. Ass. Dr. University of Prizren 'Ukshin Hoti', Law Faculty.
• Pages: 372-378

ISSN 2410-759X Balkan Journal of Interdisciplinary Research Vol 1 No 1

Acces online at www.iipccl.org IIPCCL Publishing, Tirana-Albania May 2015

372

Zhvillimi historik i normave pr ndalimin e prdorimit t forcs nga ana

e shteteve n t drejtn ndrkombtare deri te Karta e OKB-s

Shei Shtrbani, Ass

University of Prizren ”Ukshin Hoti”

Halim Bajraktari, PhD

Prof. Ass. Dr. University of Prizren ”Ukshin Hoti”

Law Faculty.

Abstra kt

Ndalimi i përdorimit të forcës në horizontin e sotem nga ana e shteteve në të drejtën ndërkombëtare

përbën një ndërë debatet më të diskutueshme në vijen juridike, politike, dhe atë ushtarake të

shteteve me ndikim në botë. Shtetet në të kaluarën kanë përdorur forcën ndaj shteteve tjera, në

rast kur kanë konsideruar se ’’kishin të drejtë’’ të sulmonin ndonjë shtet tjetër, për qfarëdo arsye.

Indicjet para për ta sanksionuar përdorimin e forces në të drejtën ndërkombëtareu lluan në fund

të shek. XIX, ku ishin nxjerrë akte juridike ndërkombëtare, që kuzonin përdorimin e forces.

Madje, edhe këto akte nuk kanë pasur formulime të sakta lidhur me ndalimin e përdorimit të

forces. Megjithatë, me themelimin e OKB-së, në bazë të kartës, bëhët ndalimi i pëdorimit të forces,

që sot paraqet bazën në të drejtën ndërkombëtare lidhur me kuzimin e përdorimit të saj.

Meqë, Karta e OKB-së paraqet bazën lidhur me këtë temë, ky punim gjenerlisht trajton çështjët

që kan të bëjë me përdomimin e forës, me qëllim që të kem një pikpamje më të qartë lidhur me

kuzimin dhe ndalimin e përdorimit të forces, gjithashtu edhe akte, dhe raste të organeve të OKB-

së që e mbështesin ndalimin e përdorimit të forces me bazë në kartë. Ky, ndalim i përdorimit të

forës nga ana e shteteve të cilin e bënë karta dhe se shtetet nuk duhet që ta interpretojnë në atë

mënyrë e cila mund të sjellë deri te keqpërdorimi për të vepruar lirshëm. Sigurisht, se edhe ndalimi

i përdorimit të forës ka përjashtim se kur shteteve u lejohet përdorimi i forcës, gjithashtu me bazë

në kartën e OKB-së, por ky punim do të trajtojë historikun e ndalimt të përdorimit të forces deri

në ditët e sotme. Çështja adresuese esenciale ka të bëjë me normat e ius ad bellum, që rregullojnë

drejtimin e luës, se kur shtetet kanë të drejtë të përdorin forcë sot dhe në të ardhme.

Key words: Ndalimi i forcës, normat, Karta e OKB-së, dilemat, perjashtimet dhe mundësit.

Ndalimi i përdorimit të forcës në të drejtën ndërkombëtare

Zhvillimi historik i normave që ndërlidhen me përdorimin e forcës para vitit 1945

Rregullat e së drejtës ndërkombëtare historikisht e praaktikisht para vitit 1945, përbënin një

tërësi të së drejtës zakonore të kodikuara me traktate ndërkombëtare, të cilat parashikonin

përdorimin e njëanshëm të forcës nga ana e shteteve. Çështja më diskutive është të përcaktuarit

se deri në ç’masë normat lidhur me përdorimin e forcës në të drejtën ndërkombëtare përpara

vitit 1945, a e ruajnë ende ndikimin mbi të drejtat dhe detyrimet e shteteve sipas të drejtës

ndërkombëtare bashkëkohore?, Në etapën e parë të së drejtës ndërkombëtare, përdorimi i

forcës nga shtetet udhëhiqej nga doktrina e luës së drejtë (Dixon, 2007, 405).

Përpjekjet e para teorike e praktike, për të bërë dallimin ndërmjetë luërave të drejta

dhe të padrejta, janë paraqitur qysh në periudhën antike. Shprehjen “luë e drejtë” e ka

përdorur lozo Aristoteli me qëllim që të siguronte paqe midis qytet-shteteve greke, për

t’i rindërtuar ato nga shkatërrimet e luës. Por, me kaq mbyllej cikli rrethor, sepse ndaj