Prawa czlowieka jako podstawa do zwalczania terroryzmu we wspólczesnym swiecie

• Author: Izabela Oleksiewicz
• Pages: 457-478

457

IZABELA OLEKSIEWICZ*

PRAWA CZŁOWIEKA JAKO PODSTAWA DO ZWALCZANIA

TERRORYZMU WE WSPÓŁCZESNYM WIECIE

STRESZCZENIE

W artykule została przeprowadzona analiza zmian w przepisach prawa unijnego po

wejciu w ycie Traktatu Lizboskiego. Ponadto, przedstawiono ewolucj prawa

wtórnego Unii Europejskiej w tym zakresie. Wskazano i przeanalizowano take czynniki

warunkujce wystpowanie zjawiska terroryzmu w Unii Europejskiej i ukazano ich

wspływ na sfer praw i wolnoci człowieka.

ABSTRACT

In the article was performed the analysis of changes in the the EU law after the entry into

force the Lisbon Treaty. What is more, it was presented the evolution of EU secondary

law in this field. The factors influencing the occurrence of terrorism in the European

Union were identified and analyzed and it was also shown their impact in the sphere of

the human rights and freedoms.

1. Zagadnienia wstCpne

W prawie Unii Europejskiej przeciwdziałanie terroryzmowi przez

długi czas nie miało właciwego miejsca. Szczególne oywienie swoich

działa nastpiło po atakach na Nowy Jork i Waszyngton w 2001 r. Za

pocztki współdziałania pastw członkowskich Unii w zakresie

przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu naley uznać lata 70. XX w.,

kiedy odnotowano znaczne wzmoenie aktywnoci organizacji przyjmujcych

terroryzm jako form walki. Dotyczyło to zwłaszcza Niemiec (RAF –

Rote Armee Fraktion), Francji (Akcja Bezporednia), Hiszpanii (ETA –

Euskadi ta Askatasuna), Irlandii (IRA – Irish Republican Army).

Dopiero w 1997 r. Rada przyjła całociowy Plan zwalczania

przestpczoci zorganizowanej1 zaproponowany przez Grup Wysokiego

Szczebla utworzon na mocy decyzji Rady UE z grudnia 1996 r. Plan

zawierał wezwanie do uznania za przestpstwo przez pastwa

członkowskie udziału w organizacji przestpczej oraz zawierał definicj

tego pojcia. Ponadto, wzywał do jak najszybszego zawarcia konwencji o

wzajemnej współpracy w sprawach karnych i ujednolicenia przepisów

prawa pastw członkowskich w tej dziedzinie. Uznał równie, e

* Adiunkt w Katedrze Prawa i Administracji Wydziału Zarzdzania i Administracji

Politechniki Rzeszowskiej.

1 OJ C nr 25, z 1997.

458

współpraca policyjna musi być wspierana przez współprace sdow.

Uzupełnienie Planu stanowi Rezolucja Rady z 12 grudnia 1998 r.2, która

zakłada, e naley na wszelki moliwy sposób zwalczać przestpczoć

zorganizowan.

Traktat z Lizbony dokonuje rozdziału zada midzy UE a pastwa w

sposób o wiele bardziej precyzyjny, w porównaniu do dawnych

przepisów. Ju w art. 3a TUE (nowy art. 4) doprecyzowano, e Unia

szanuje podstawowe funkcje pastwa. Koreluje to czciowo z

postanowieniami art. 67 TFUE, który stanowi, e stanowi, e Unia jest

przestrzeni wolnoci, bezpieczestwa i sprawiedliwoci w poszanowaniu

praw podstawowych oraz rónych systemów i tradycji prawnych pastw

członkowskich. Tradycyjnie ju zastrzeono, e w szczególnoci

bezpieczestwo narodowe pozostaje w zakresie wyłcznej odpowiedzialnoci

kadego pastwa członkowskiego, chocia mog one organizować

midzy sob i na swoj odpowiedzialnoć uznane przez nie zastosowane

formy współpracy i koordynacji midzy właciwymi słubami ich

administracji odpowiedzialnymi za zapewnienie bezpieczestwa narodowego

(art. 73 TFUE)3.

Nowoci jest natomiast art. 68 TFUE na podstawie, którego Rada

Europejska okrela strategiczne wytyczne planowania prawodawczego i

operacyjnego w przestrzeni wolnoci, bezpieczestwa i sprawiedliwoci.

W myl artykułu 71 TFUE powołano w ramach Rady stały komitet ds.

zapewnienia wspierania i wzmacniania współpracy operacyjnej wewntrz

Unii w zakresie bezpieczestwa wewntrznego4. Ponadto, jak wynika z

art. 73 TFUE, pastwa członkowskie UE mog niezalenie organizować

midzy sob, i na swoj odpowiedzialnoć, uznane przez nie za stosowne

formy współpracy i koordynacji midzy właciwymi słubami administracji

odpowiedzialnymi za zapewnienie bezpieczestwa narodowego5.

Polityka antyterrorystyczna zgodnie z obecnym art. 75 Traktatu o Unii

Europejskiej i o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oparta jest na zasadzie

współdecydowania. Organami współdecydujcymi o przyjciu lub odrzuceniu

aktu prawnego s Rada i Parlament Europejski, natomiast inicjatywa

ustawodawcza naley do Komisji6. Głównym załoeniem tej zasady jest

2 OJ C z 1998 nr 408.

3 J. BARCZ (red.), Traktat z Lizbony. Główne reformy ustrojowe Unii Europejskiej,

UKIE, Warszawa 2008, s. 270-276.

4 Oprócz zmiany nazwy z Komitetu Koordynacyjnego na stały komitet ds.

zapewnienia wspierania i wzmacniania współpracy operacyjnej wewntrz Unii to przede

wszystkim zmieniono zakres zada tego organu zawajc je jedynie do czynnoci

operacyjnych, a tym samych współpracy w ramach policji.

5 A. GRZELAK, Reforma przestrzeni wolnoci, bezpieczestwa i sprawiedliwoci [w:]

J. BARCZ (red.), Przewodnik po Traktacie z Lizbony. Traktaty stanowice Uni

Europejsk, LexisNexis 2007, s. 262-263.

6 Zob. Traktat o Unii Europejskiej – komentarz, s. 63-75.